Παναγιώτης Ηλ.Χολής.ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΣΤΑ ΜΑΘΗΤΙΚΑ ΜΑΣ ΧΡΟΝΙΑ

 

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

Παράθυρο … στα μαθητικά μας χρόνια 

Μέρος δεύτερο: Το Σχολείο.

 Το πρωινό στον Αστακό

Το μαθητικό λεωφορείο, όπως είχα αναφέρει και στο πρώτο μέρος, έφτανε κάθε πρωί στον Αστακό και άφηνε τους μαθητές στη στάση, κοντά στο Καραμούζειο Γυμνάσιο. Από εκεί, λίγο νυσταγμένοι και συχνά σκυθρωποί, παίρναμε τον δρόμο προς το σχολείο. Περνούσαμε τη σιδερένια πόρτα και τα λίγα σκαλοπάτια που οδηγούσαν στο προαύλιο, κουβαλώντας μαζί μας βιβλία, τετράδια και τη διάθεση της ημέρας.

Είχαμε λίγα μόνο λεπτά πριν χτυπήσει το κουδούνι. Ήταν ο χρόνος μας για να ανταμώσουμε με φίλους και συμμαθητές από τον Αστακό, να ανταλλάξουμε δυο κουβέντες, ένα αστείο ή ένα παράπονο για το μάθημα ή τον καθηγητή που ακολουθούσε. Το προαύλιο γέμιζε σιγά σιγά από φωνές, γέλια και ζωηρές συζητήσεις.

Παράταξη, προσευχή και μάθημα

Σε λίγο, το κουδούνι ακουγόταν και μας καλούσε να παραταχθούμε σε γραμμές μπροστά στα σκαλοπάτια που οδηγούσαν στις αίθουσες του ισόγειου και του πρώτου ορόφου. Οι καθηγητές, μαζί με τον διευθυντή, έβγαιναν από τα γραφεία τους(κοιτούσαμε με πονηριά μήπως και λείπει κάποιος ή κάποια και είχαμε κενό!!). Ακολουθούσε η προσευχή και η έπαρση της σημαίας, μια τελετουργία γνώριμη, σχεδόν αυτονόητη.

Οι τάξεις γέμιζαν γρήγορα. Η πόρτα έκλεινε και η σιωπή απλωνόταν μέσα στην αίθουσα. Το μάθημα ξεκινούσε και μαζί του το άγχος. Άλλο για τον διαβασμένο και άλλο για τον αδιάβαστο. Το βλέμμα του αδιάβαστου καρφωνόταν στον κατάλογο του καθηγητή, με τη σιωπηλή ευχή να μη φτάσει ποτέ στο όνομά του.

Στα μπροστινά θρανία κάθονταν συνήθως τα κορίτσια και πιο πίσω τα αγόρια. Στα τελευταία θρανία έβρισκαν θέση οι πιο αδιάφοροι και φασαριόζικοι μαθητές. Απουσιολόγος ήταν πάντα ο ή η καλύτερος/-η μαθητής/-τρια. Οι καθηγητές μας σοβαροί και αυστηροί, αλλά συχνά δίκαιοι και ανθρώπινοι. Πολλοί είχαν όρεξη για τη δουλειά τους και χάρισμα στη μετάδοση της γνώσης.

Παιδιά χωριών και παιδιά πόλης

Διάκριση μέσα στην τάξη δεν υπήρχε. Όλοι καθόμασταν στα ίδια θρανία και μοιραζόμασταν τις ίδιες αγωνίες. Αστακιωτάκια και χωριατόπαιδα αγαπημένα αλληλέγγυα, μια σχέση ετών που κρατά μέχρι σήμερα.  Όμως η καθημερινότητα μετά το σχολείο ήταν διαφορετική.

 Τα παιδιά των χωριών, μόλις σχολούσαν, δεν είχαν περιθώρια για ξεκούραση, παιχνίδι ή διάβασμα. Τα περίμεναν τα χωράφια, καπνά, ελιές,  τα ζώα, οι δουλειές της οικογένειας. Η κτηνοτροφία και η αγροτική ζωή δεν άφηναν πολλά περιθώρια.

Φροντιστήρια δεν μπορούσαν να παρακολουθήσουν· ούτε τα οικονομικά το επέτρεπαν ούτε οι αποστάσεις από τον Αστακό. Αντίθετα, τα παιδιά της πόλης είχαν αυτές τις δυνατότητες. Κι όμως, παρά τις δυσκολίες, τα παιδιά των χωριών και του Αστακού βεβαίως, στην πλειονότητά τους, διακρίθηκαν τόσο στις πανεπιστημιακές εξετάσεις όσο και στη μετέπειτα επαγγελματική και κοινωνική τους πορεία. Η προσπάθεια όλων των παιδιών, Αστακού και Χωριών, η πειθαρχία και η ευθύνη που είχαν μάθει από μικρά, έδωσαν καρπούς.

Η γυμναστική στο προαύλιο

Ξεχωριστή θέση στη σχολική μας ζωή είχε και η γυμναστική. Τα μαθήματα γίνονταν σχεδόν πάντα στο προαύλιο του Γυμνασίου, με τον γυμναστή για τα αγόρια και τη γυμνάστρια για τα κορίτσια. Με σειρές, παρατάξεις και συνθήματα, εκτελούσαμε ασκήσεις, διατάσεις και βασικές κινήσεις που σήμερα μοιάζουν απλές, τότε όμως απαιτούσαν πειθαρχία και συγχρονισμό.

Η γυμναστική δεν ήταν απλώς μάθημα· ήταν τρόπος αγωγής. Μας μάθαινε τάξη, υπακοή, συνεργασία και αντοχή. Στα αγόρια κυριαρχούσαν τα τρεξίματα, τα άλματα και τα παιχνίδια με μπάλα, ενώ στα κορίτσια οι ασκήσεις ρυθμικής και οι ομαδικές κινήσεις είχαν τον πρώτο λόγο. Όλα γίνονταν μπροστά στα μάτια όλου του σχολείου, στο ίδιο προαύλιο όπου λίγο αργότερα θα κάναμε διάλειμμα.

Για πολλούς από εμάς, ιδιαίτερα για τα παιδιά των χωριών που ήταν ήδη μαθημένα στη σωματική κόπωση από τις δουλειές της οικογένειας, η γυμναστική ήταν το πιο «εύκολο» μάθημα. Για άλλους, όμως, ήταν μια μικρή δοκιμασία. Σε κάθε περίπτωση, άφησε έντονο αποτύπωμα στη μνήμη μας.

Το διάλειμμα και η μικρή ελευθερία

Το μάθημα διαρκούσε 45 λεπτά – αιώνες για τον αδιάβαστο, ελάχιστα για τον διαβασμένο. Όλοι όμως περιμέναμε το ίδιο πράγμα: το κουδούνι. Ο ήχος του, είτε από την παλιά κουδούνα είτε αργότερα από το ηλεκτρικό κουδούνι του επιστάτη, ήταν λυτρωτικός.

Το διάλειμμα κρατούσε δεκαπέντε λεπτά και ο χώρος ήταν χωρισμένος: κορίτσια προς το περίπτερο του Κακκαβά, αγόρια προς την εκκλησία, με το φιλέ του βόλεϊ ανάμεσα. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’70 ο διαχωρισμός τηρούνταν αυστηρά. Στέκια για τα αγόρια ο πλάτανος και η ελιά· για τα κορίτσια η χαμηλή μάντρα.

Αργότερα τα σύνορα έπεσαν και οι παρέες έγιναν μεικτές. Σε εκείνα τα δεκαπέντε λεπτά γεννήθηκαν φιλίες και έρωτες, κρυφοί και φανεροί. Τα διαλείμματα έγιναν το φυτώριο χαρακτήρων και δεσμών ζωής.

Η Εκδρομή. 

Ξεχωριστή στιγμή στην καθημερινότητα της μάθησης ήταν οι εκδρομές και οι περίπατοι, που γίνονταν μία φορά τον μήνα ή το δίμηνο. Πηγαίναμε στα φαράγγια ή στο Χοβολιό, στον χώρο όπου σήμερα βρίσκεται το Λύκειο. Εκεί τα παιδιά έπαιζαν ποδόσφαιρο, ενώ τα κορίτσια συζητούσαν, έκαναν βόλτες και έτρεχαν. Οι εκδρομές αυτές μας έδιναν χαρά και μας ξεκούραζαν από τα μαθήματα.

Κυλικείο, θελήματα και πείνα στον δρόμο

Κάτω από τα σκαλοπάτια του πρώτου ορόφου βρισκόταν το κυλικείο, βασίλειο του μπάρμπα-Μήτσου, του επιστάτη, που όλοι αποκαλούσαμε «πασά». Τα σάντουιτς του ήταν αξέχαστα: μορταδέλα από τον Νικήτα και ψωμάκια από τον φούρνο του Μουρούκη. Δίπλα στο σχολείο ήταν και η ψησταριά του Πολύχρονη, όπου δοκιμάσαμε για πρώτη φορά πίτα με μπιφτέκι ή σουβλάκι και παγωτά από το περίπτερο του Κακαβά. 

Για τα παιδιά των χωριών, όμως, η σχολική μέρα δεν τελείωνε με το κουδούνι. Λόγω αποστάσεων και έλλειψης αυτοκινήτων, αναλάμβαναν θελήματα για τους γονείς αλλά και για συγχωριανούς τους. Ψώνιζαν κουβαρίστρες, νήματα και βελόνες πλεξίματος, παπούτσια, κλωστές DMC, Πεταλούδα και Καμπάνα, περιοδικά κεντηματος και πλεκτικής, φάρμακα και εφημερίδες. Περνούσαν από τα εμπορικά καταστήματα των Βασιλείου, Μάντζαρη, Κλαδευτήρα, Μπαμπούρη και άλλα.

Ήταν και η κοινωνική προσφορά προς τους συγχωριανούς τους, που διαμόρφωνε χαρακτήρες. 

Και μέχρι να φτάσουν στα χωριά τους, αργά το μεσημέρι, έπρεπε να ξεγελάσουν την πείνα. Έπαιρναν ψωμάκια, κουλούρι ή τυρόπιτα - αχ αυτή η τυρόπιτα!!!-  από τους φούρνους Γερμανικό, Τσαμποδήμου, Τσακαγιάννη, Παπαναστάση και λίγη μορταδέλα, σαλάμι ή τυρί από τον Σκιαδαρέση, τον Γκάτση ή τον Σαλαγιάννη. Ήταν ένα πρόχειρο γεύμα, μα έμοιαζε σωτήριο. 

Αλλαγές, Λύκειο και το τέλος μιας εποχής

Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 νοικιάστηκε απέναντι από το Γυμνάσιο το κτήριο Κλαδευτήρα για να στεγάσει το Λύκειο. Το 1981 προστέθηκε και το χαμηλό σπιτάκι, όπου σήμερα βρίσκεται το μανάβικο του Ταξιάρχη Νικήτα, μετά την κατάργηση των εξετάσεων για την είσοδο στο Λύκειο.

Αργότερα, το Λύκειο μεταφέρθηκε στο πνευματικό κέντρο της εκκλησίας, στην πλατεία. Προαύλιό μας έγινε η ίδια η πλατεία, με στέκια τα δύο πεύκα, το κυπαρίσσι και το συντριβάνι. Εκεί τελείωσε και το σχολείο για τη δική μου γενιά, το 1985.

Το 1982 καταργήθηκαν οι ποδιές και καθιερώθηκε το μονοτονικό σύστημα. Ωστόσο, μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’80, οι σχέσεις αγοριών και κοριτσιών ελέγχονταν αυστηρά. Δεν επιτρέπονταν ούτε οι παρέες, ούτε ο κινηματογράφος, ούτε τα καφενεία και αν μας έβλεπαν οι καθηγητές θα είχαμε… παρατηρήσεις !!. 

Επιστροφή 

Μεσημέρι πια και σχόλασε το σχολείο. Αποχαιρετούσαμε τους συμμαθητές μας , από τον Αστακό και επιστροφή στο ΚΤΕΛ, ξανά η πρωινή συνάντηση με τα παιδιά των λεωφορείων από τα χωριά. Κουβεντούλα ποιο χαλαρή και σκέψεις για τις εργασίες που τους περίμεναν, από την οικογένεια. Συνάντηση με το φλερτ και  κρυφές ματιές.  

Ήταν άλλες εποχές. Δύσκολες, λιτές, μα γεμάτες εμπειρίες που μας διαμόρφωσαν και που σήμερα επιστρέφουν στη μνήμη με νοσταλγία

--Ελπίζοντας τούτη η αφήγηση, που ξεκίνησε με το πρώτο μέρος: «Η διαδρομή» να ξύπνησε μνήμες μια εποχής αθώας, ρομαντικής, σκληρής για κάποιους, φτωχικής για κάποιους άλλους, αλλά παρέμεινε όμως αγνή , αμόλυντη, που γέμισε τις μπαταρίες της ψυχής μας, με αξίες και ιδανικά. Είναι οι γενιές των 55 και άνω!

Παναγιώτης Ηλ. Χολής 

Δεκέμβριος 2025

Share on Google Plus