Άγιος Γεώργιος Πόρτας Μπαμπίνης

 

Η Μονή Αγίου Γεωργίου Πόρτας

 Το Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου της Μπαμπίνης, που είναι γνωστό και ως Άγιος Γεώργιος Πόρτας, είναι από τα πιο σημαντικά θρησκευτικά, πνευματικά, ιστορικά και αρχιτεκτονικά μνημεία ολόκληρης της περιοχής της Ακαρνανίας. Βρίσκεται βόρεια του χωριού μέσα στον αρχαιολογικό χώρο της πόλης του Φοιτία, τις Φοιτίες ή Φοίτιον. Η Μονή είναι χτισμένη πάνω στο νοτιοδυτικό και υψηλότερο μέρος της αρχαίας πόλης, της οποίας η ιστορία ανάγεται στους πριν τον Τρωικό Πόλεμο χρόνους...

Από απόψεως αρχιτεκτονικής το καθολικό της Μονής, αποτελεί ένα από τα καλύτερα αρχιτεκτονικά δείγματα του Ξηρομέρου και είναι όμοιο με αυτό της Μονής Παντοκράτορος Αγγελοκάστρου (στην οποία στα μέσα του 20ού αι. ηγούμενος διετέλεσε ο Μπαμπινιώτης ιερομόναχος Γερμανός). Υψώνεται προς την ανατολική πλευρά της αυλής και τα ερείπια των κελιών της σώζονται στην ανατολική και δυτική πλευρά. Το καθολικό αποτελεί συνδυασμό τρίκλιτης τρουλαίας βασιλικής με εγγεγραμμένο σταυροειδή. Βόρεια και νότια διαγράφονται επτάπλευροι χοροί αγιορείτικου τύπου, οι οποίοι και χαρίζουν μια κομψότητα στον ναό. Ο ναός είναι χτισμένος με πελεκητές πέτρες τοποθετημένες σε οριζόντιες στρώσεις και το πλάτος του τοίχου είναι ένα μέτρο και είκοσι εκατοστά. Ανάμεσα στου αρμούς είναι τοποθετημένα κεραμίδια για διακόσμηση. Το χαρακτηριστικό του γνώρισμα είναι το επαναλαμβανόμενο μοτίβο των δίλοβων παραθύρων με το λίθινα τοξωτά πλαίσια. Ο τρούλος του είναι δωδεκάπλευρος με αβαθείς τοξωτές κόγχες και έχει δύο παράθυρα βόρεια και δύο νότια και η οροφή στηρίζεται σε έξι στρογγυλές και δύο τετράγωνες κολώνες.

Οι είσοδοι του ναού είναι τρεις, βόρεια, νότια και δυτικά. Έξω από τον ναό, βορειοανατολικά, υπάρχουν, στοές και τριγύρω ερείπια κελιών και αποθηκών. Πάνω από την κόγχη του ιερού υπάρχει μια κεφαλαιογράμματη επιγραφή με τη χρονολογία ανοικοδόμησης και εικονογράφησης (22 Μαΐου 1726) και το όνομα του Μητροπολίτη Ιωαννίκιου. Η επιγραφή είναι η ακόλουθη: ΤΟ CΤΕΡΕΩΜΑ ΤΩΝ ΕΠΗ CΙ ΠΕΠΗΘΟΤΟΝ CΤΕΡΕΟ/CΩΝ ΚΥΡΙΕ ΤΗΝ ΕΚΚΗΣΙΑΝ ΗΝ ΕΚΤΗCΟ ΤΟ ΤΙ/ΜΗΟ CΟΥ ΕΜΑΤΗ ΕΠΙ ΕΤΗ ΑΨΚς΄ ΜΑΪΟΥ ΚΒ / ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΠΑΝΗΕΡΩΤΑ ΤΟΥ ΜΙΤΡΟΠΟΛΕΙΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΙΩΑΝΗΚΙΟΥ.

Φωτογραφία των τειχών της Μονής στα τέλη του 19ου αι.

Σημαντικό μνημείο για τους ανθρώπους που έζησαν και αφιέρωσαν τη ζωή τους στον Θεό στη Μονή του Αγίου Γεωργίου είναι ο κατάλογος «ζώντων και τεθνεώτων», που σώζεται στην αρχή του βόρειου τοίχου κάτω από τον Προφήτη Ηλία. Στις πρώτες είκοσι σειρές του καταλόγου μνημονεύονται ονόματα αρχιερέων, ιερομονάχων και μοναχών, στις επόμενες πέντε μνημονεύονται μοναχές και στις επόμενες, ως την 39, ιερείς. Ο κατάλογος αυτός μάλλον μεταφέρθηκε από την Παρρησία του μοναστηριού στον τοίχο της πρόθεσης από τον αγιογράφο το 1726, γιατί αναφέρεται τέταρτο και ο όνομα του μητροπολίτη τότε Ναυπάκτου και Άρτης Ιωαννίκιου (1723-1727). Οι πληροφορίες που έχουμε γενικότερα για αυτούς μονάχους της Μονής είναι ελάχιστες. Σύμφωνα με τον Πουκεβίλ, στις αρχές του 1800 είχε δώδεκα μοναχούς. Εκτός από τα ονόματα του καταλόγου, γνωρίζουμε τον ηγούμενο και πνευματικό Ματθαίο και από ένα βιβλιογραφικό σημείωμα του 1699 τον αντιγραφέα κωδίκων Καλλίνικο.

Θα ήθελα να αναφερθώ λίγο στον ηγούμενο Ματθαίο, που έγραψε το συναξάρι του οσίου Βαρβάρου του Πενταπολίτου και το οποίο εκδόθηκε το ανωνύμως 1734. Ακολούθησε και δεύτερη πανομοιότυπη έκδοση του από τον Ι. Α. Αλεξάκη στην Κέρκυρα το 1886. Θα ήθελα να σταθώ λίγο παραπάνω εδώ και να πω πως το 1955 ο Σωφρόνιος Παπακυριακού εξέδωσε το βίο του οσίου (ακολούθησε και μια σχετική εργασία για τον Άγιο του Κ. Σαρδελή το 1997, από την οποία αντλώ τα στοιχεία για την έκδοση του 1955), ο οποίος διαφέρει κατά πολύ από αυτόν της έκδοσης. Στον πρώτο ο Βάρβαρος ήταν χριστιανός αιχμάλωτος των Τούρκων, επί Σουλτάνου Σουλεϊμάν, ως κωπηλάτης σε πλοίο. Κάποια στιγμή ο Τουρκικός στόλος (μάλλον πρέπει να αναφέρεται στο στόλο του Χαριεντίν Μπαρμπαρόσσα) ήρθε στην περιοχή της Βόνιτσας και ο Βάρβαρος κατάφερε να αποδράσει (1544) με τις αλυσίδες του και να κρυφτεί στην περιοχή της Τρύφου, όπου διαρρέεται από το ποτάμι Νύσσα. Εκεί έμεινε σε σπηλιά για 18 χρόνια χωρίς να αποχωριστεί τις αλυσίδες. Απεβίωσε εκεί και θάφτηκε το 1562. Στην κηδεία του πήγε και ο Ματθαίος, ο ηγούμενος της Μονής Δραγαμέστου Ευθύμιος κ.ά. Στη συνέχεια το λείψανό του μεταφέρθηκε στην Ιταλία. Στο τελευταίο συμφωνούν και οι δύο εκδοχές. Η έκδοση του 1955 θέλει τον όσιο Βάρβαρο ως μουσουλμάνο, που γλύτωσε από μια ναυμαχία και είδε τη θεία φώτιση στην περιοχή, όπου και ασκήτευε. Πέθανε από βέλη κυνηγών που τον πέρασαν για θηρίο. Αυτές οι διαφορές και οι ασάφειες, που πολλές φορές παρατηρούνται σε μερικά πατριδοτοπικά κείμενα, χρήζουν μιας πιο επιστημονικής έρευνας, αποδίδοντας τα του καίσαρος τω καίσαρι, γιατί πολλές φορές μας έχουν παρασύρει σε παρανοήσεις και ίσως και ιστορικά ατοπήματα.

Κοντά στο Μοναστήρι, χίλια μέτρα πιο νότια, βρισκόταν ο οικισμός Απάνω Χώρα, η γενέτειρα του διαφωτιστή φιλοσόφου Χριστόδουλου Παμπλέκη. Κατά την Επανάσταση του 1821 στη θέση της Μονής στήθηκε πολλές φορές στρατόπεδο. Εδώ δόθηκε μια από τις τελευταίες μάχες στο Ξηρόμερο (1828), όπου ο Βαρνακιώτες χτύπησε τους Τούρκους που πολιορκούσαν τους εκεί κλεισμένους Μπαμπινιώτες.

Πριν την Επανάσταση το Μοναστήρι και το Μετόχι του Πανάγιου τάφου, που βρισκόταν δίπλα και είχε εκκλησία τον Προφήτη Ηλία, διέθεταν μεγάλη περιουσία (περιουσιακά στοιχεία η Μονή είχε και στην Πεντάλοφο και στην Κανδηλα) και βοηθούσαν στη σύσταση και λειτουργία σχολείων και άλλων κοινωφελών έργων.  Από το 1834 και μετά η Μονή έπεσε σε μαρασμό και έμεινε χωρίς μονάχους. Τελευταίος ηγούμενος της ήταν ο Γεράσιμος. Τα περιουσιακά της στοιχεία, όσα δεν είχαν εκποιηθεί για τις ανάγκες του Αγώνα, πέρασαν στο Ελληνικό δημόσιο και στη διαχείριση της Εκκλησιαστικής Επιτροπής.

Σήμερα η Μονή έχει διατηρηθεί σε σχετικά καλή κατάσταση. Σώζεται το καθολικό της, με πολλές τοιχογραφίες στο ιερό, ο περίβολός της και ερείπια των κελιών της. Από τη θέση της η θέα φτάνει μέχρι τον κάμπο του Αγρινίου και όλη την ενδοχώρα του Ξηρομέρου. Η πρόσβαση σε αυτή είναι λίγο δύσκολη (περίπου 3 χιλ. από την Μπαμπίνη), καθώς το μεγαλύτερο μέρος του δρόμου είναι χωμάτινο. Γιορτάζει στη γιορτή του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου. 

Γ. Σ. Μ.

https://akarnanika.blogspot.com

Share on Google Plus