Πρωτοχρονιά 2023 και ας ταξιδέψουμε για λίγο στο μακρινό παρελθόν, με όχημα τις αναμνήσεις και τις αφηγήσεις προγόνων μας, να δούμε πως περνούσαν την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, με τις δυνατότητες και τις επιλογές που είχαν στη διάθεσή τους.
Φτωχά τα χρόνια και η λέξη Ρεβεγιόν δεν υπήρχε στο λεξιλόγιο των προγόνων μας αλλά και του δικού μας για όσους γεννηθήκαμε μετά το 1960 και οριακά έως το τέλος της δεκαετίας του 1980.
Οι προετοιμασίες για τα Χριστούγεννα συμπεριελάμβαναν και την πρωτοχρονιά οπότε το χοιρινό κρέας ήταν η βασική τροφή της οικογένειας αυτές τις γιορτινές μέρες.
Τα κάλαντα, την παραμονή από τα μικρά παιδιά, είχαν την τιμητική τους. Ξύπνημα 5 το πρωί και επίσκεψη σε όλα τα σπίτια του χωριού και τα καφενεία με το Αρχιμηνιά και Αρχιχρονιά....να διαταράσσει την απόλυτη ησυχία της ώρας. Μελωδικά κάλαντα από όμορφες και ζωηρές φωνούλες που σκέπαζαν την ατμόσφαιρα του χωριού.
Την παραμονή η οικογένεια την περνούσε στο σπίτι δίπλα στο αναμμένο τζάκι, παππούς - γιαγιά - γονείς και τα παιδιά στη θαλπωρή του μικρού δωματίου με συζητήσεις και αφήγηση παραμυθιών στα παιδιά από παππού και γιαγιά.
Το γιορτινό τραπέζι στρώνονταν νωρίς κατά της 9 το βράδυ και συμπεριλάμβανε χοιρινά κομμάτια κρέας που θα ψήνονταν στα κάρβουνα του τζακιού.
Έως τις αρχές της δεκαετίας του 1970 το κρέας αποθηκεύονταν στις Λαήνες (πήλινα βάζα), παστωμένο με αλάτι και λίπος(το ονόμαζαν και παστουρμά - καμία σχέση με τον σημερινό) για να διατηρείτε, λόγο έλλειψης ψυγείων.
Έψηναν το κρέας είχαν και το φρέσκο τυράκι, το φρέσκο λαδάκι, ελίτσες, έψηναν και σπληνάντερο ,φρέσκο ψωμάκι ζυμωτό και μπόλικο κρασάκι και ότι άλλο απλό και φτωχικό μπορούσε να έχει η κάθε οικογένεια.
Με κουβεντούλα και λίγο χαρτάκι , κολλιτσίδα ή -21 ή -31 ή δηλωτή ή ξερή περίμεναν να πάει η ώρα 12 για να ανταλλάξουν ευχές και να τραγουδήσουν το "πάει ο παλιός ο χρόνος"
Τα μικρά παιδιά ίσως να έπαιζαν με τη σβούρα τους, (πάρτα όλα , δωσ' τα όλα ...) αν και όσοι είχανε.
Με την αλλαγή του χρόνου στην εξώπορτα του σπιτιού έσπαγαν ένα ρόδι για καλή τύχη και να πάει καλά ο χρόνος. Το πρωί πάνω από την πόρτα για γούρι και τύχη κρεμούσαν και συνεχίζουμε να κρεμάμε και σήμερα την αγριοκρεμύδα.(κτσούνα)
Εκείνο το βράδυ, αλλά και τα προηγούμενα, στα καφενεία του χωριού γίνονταν μεγάλο χαρτοπαίγνιο καθώς και την επομένη, ανήμερα της Πρωτοχρονιάς.
Χαρτιά έπαιζαν μικροί και μεγάλοι, άλλοτε για να περάσει η ώρα με αθώα ή λιγότερο αθώα παιχνίδια όπως η Πρέφα και άλλοτε χοντρό παιχνίδι με χρήματα , όπως Πόκα και Θανάσης. Τα χαρτοπαίγνιο κρατούσε μέχρι της πρωινές ώρες και υπήρχαν στιγμές που οι παίχτες έχαναν πολλά χρήματα.
Στον ίδιο περίπου ρυθμό με φραγκοδίφραγκα όμως, οι πιτσιρικάδες παίζανε το Σταυρακόνι έξω στις αυλές ή στις αλάνες. (Το Σταυρακόνι ήταν ένα τυχερό παιχνίδι οπου ως σημάδι μια πέτρα και από απόσταση κάποιων μέτρων πετούσανε μεταλλικά Νομίσματα 5-10-20 δραχμών προς την πέτρα. Όποιος πετούσε το νόμισμα ποιο κοντά στην πέτρα, έπαιρνε όλα τα νομίσματα τα έβαζε στην παλάμη του και με ανάλογη τεχνική τα πετούσε ψηλά στο αέρα. Τα νομίσματα που έπεφταν στο έδαφος με την κεφαλή προς τα πάνω τα κέρδιζε εκείνος που τα είχε πετάξει στον αέρα. Όσα έπεφταν με τα γράμματα προς τα πάνω τα έπαιρνε ο δεύτερος και έκανε τις ίδιες κινήσεις και μετά ο τρίτος έως ότου τελειώσουν τα νομίσματα. Το παιχνίδι συνεχιζόταν μέχρι να τους τελειώσουν τα χρήματα. Στη διάρκεια του παιχνιδιού οι καβγάδες, οι τσακωμοί ήταν στην ημερήσια διάταξη, γιατί γίνονταν και ζαβολιές!)
Τα Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά στα χωριά επέστρεφαν και όσοι είχαν μεταναστεύσει στις πόλεις και ειδικά στην Αθήνα.
Το χωριό έσφυζε από ζωή , οι αλάνες γέμιζαν από παιδιά ,τα σπίτια έλαμπαν από καθαριότητα και στα καφενεία γίνονταν το αδιαχώρητο.
Ανήμερα της Πρωτοχρονιάς οι κάτοικοι πήγαιναν στην εκκλησία και για τη στιγμή αυτή οι άντρες έραβαν καινούργιο κουστούμι που θα φοράγανε για να παρουσιαστούν την πρώτη μέρα του χρόνου στην εκκλησία. Με το τέλος του εκκλησιάσματος και τις ανταλλαγές των ευχών για καλή χρονιά, οι άντρες πήγαιναν στα καφενεία για καφεδάκι και οι γυναίκες στα σπίτια για την προετοιμασία του πρωτοχρονιάτικου γεύματος. Το γεύμα αποτελούνταν ξανά από ψημένο κρέας αλλά το κυρίως ήταν ντόπιος Κόκκορας κοκκινιστός ή Κότα σούπα αυγολέμονο. Το μεσημέρι γύρω από το τραπέζι κάθονταν όλη η οικογένεια και απολάμβανε το υπέροχο πρωτοχρονιάτικο γεύμα.
Έτσι απλά και ταπεινά, με αυτά που είχαν, περνούσαν οι οικογένειες την παραμονή και ανήμερα της Πρωτοχρονιάς... και αυτά που είχαν ήταν αρκετά για να είναι ευτυχισμένοι!!!
Σύμφωνα με τις αφηγήσεις των προγόνων μας η αγάπη περίσσευε εκείνα τα χρόνια και μεταξύ τους υπήρχε αλληλοκατανόηση, αλληλοβοήθεια και καλοσύνη.
Η έλλειψη αγαθών και ανέσεων αλλά και μεταφορικών μέσων δεν επηρέαζε την καθημερινότητά τους και τη σχέση με τους συγχωριανούς τους, σε αντίθεση με το σήμερα που υπάρχουν τα πάντα και οι επιλογές τεράστιες και ποικίλες, αλλά παρόλα αυτά παραμένουμε ανικανοποίητοι και η κακία, ο φθόνος , η γκρίνια επικρατεί σε μεγάλο βαθμό στις σχέσεις μας.
Καλή χρονιά φίλοι μου.
Παναγιώτης Ηλ. Χολής
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Τα κείμενα των αναγνωστών που δημοσιεύονται εκφράζονται από τους ιδίους και δεν υιοθετούνται κατά ανάγκη από το παρόν ιστολόγιο.