Τι συμβολίζει η πτώση του Τείχους του Βερολίνου;

Του Βασίλη Φωτάκη

Τα ιστορικά στοιχεία του Τείχους, είναι λίγο πολύ γνωστά σε όλους μας. Παρόλο αυτά, θα παραθέσω ενδεικτικά και σημειολογικά μερικά αριθμητικά στοιχεία (μόνο και μόνο για να καταδείξω όλα αυτά που κρύβονται πίσω από τους αριθμούς),  λίγο προτού γκρεμιστεί, το 1989:
Συνολική περίμετρος:  155 χμ.
Ηλεκτρική περίφραξη:  127,5 χμ.
Φυλάκια επιτήρησης:  302
Στρατιώτες σε επιφυλακή:  11.000

 Το Τείχος του Βερολίνου (Berliner Mauer), «Τείχος της ντροπής» όπως καθιερώθηκε (από τον Βιλλυ Μπράντ), αποτελεί το γνωστότερο σύμβολο του Ψυχρού Πολέμου.

Υπήρξε «θύμα» της περεστρόικα του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ και υπό την ειρηνική πίεση εκατοντάδων χιλιάδων διαδηλωτών, θα πέσει τελικά 28 χρόνια μετά, στις 9 Νοεμβρίου 1989. Ήταν οι πολιτικές επιλογές και οι πολιτικές εξελίξεις που επεφύλαξαν στους Γερμανούς μια πρωτόγνωρη εμπειρία όταν κάποιοι στις 12 Αυγούστου του 1961 βρέθηκαν στον ανατολικό τομέα της πόλης τους αποκλεισμένοι, για να ξαναβρεθούν μετά το 1971, όταν επετράπη σε Δυτικογερμανούς να επισκεφθούν την Ανατολική Γερμανία. Αξία έχει ότι, δύο μήνες πριν ξεκινήσει το χτίσιμο του «Προμαχώνα Αντιφασιστικής Προστασίας» (επίσημο όνομα Ανατολικογερμανών), στις 15/6/1961 ο Ανατολικογερμανός κομμουνιστής ηγέτης Γουόλτερ Ούλμπριχ δήλωνε ότι «ουδείς προτίθεται να χτίσει κάποιο τείχος».

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο "υπαρκτός σοσιαλισμός" όταν έχασε τα θεμέλια του, το Τείχος δηλαδή, κατέρρευσε.

Δεν ήταν κάτι που προέκυψε τυχαία, ας μην ξεχνάμε και την συνεισφορά της Οστπολιτίκ που αναφέρεται στην πολιτική "αλλαγής μέσω επαναπροσέγγισης" που εφαρμόστηκε από τον καγκελάριο της Δυτικής Γερμανίας, Βιλλυ Μπράντ. Σκοπός αυτής της πολιτικής ήταν η εξομάλυνση των σχέσεων με τις χώρες του ανατολικού μπλοκ.

Η πτώση σε επίπεδο σημειολογίας και ανάδειξης θεσμικών προσδοκιών, ενεργοποίησε μία νέα δυναμική και ενίσχυσε την προοπτική ενοποίησης της Ευρώπης. Το κλίμα ευφορίας που προκάλεσε αντικατέστησε την απαισιόδοξη ατμόσφαιρα της παρατεταμένης ιδεολογικής σύγκρουσης κατά τη διάρκεια των ετών του Ψυχρού Πολέμου. Η ενοποίηση των δύο τμημάτων της Γερμανίας στις 3 Οκτωβρίου 1990 ως συμβολισμός αλλά και ως μια πολιτική πράξη σηματοδοτούσε την οριστική απομάκρυνση της Γηραιάς Ηπείρου από το συγκρουσιακό παρελθόν της και τον τερματισμό του διπολισμού.

Η πτώση του Τείχους του Βερολίνου λειτούργησε ως ντόμινο εξελίξεων που εν τέλει επέφερε σημαντικό φορτίο φθοράς ακόμα και στις ΗΠΑ που επικράτησαν της διπολικής αντιπαράθεσης.

Οι ΗΠΑ υιοθετούν τότε το δόγμα «ενάντια στον τρόμο» και διεξάγουν δύο πολέμους κατά καθεστώτων που φέρονται να υποστηρίζουν ή ανέχονται την τρομοκρατία. Αυτό όμως οικοδόμησε ένα ασταθές περίβλημα που κατέρρευσε με τον πλέον τραγικό τρόπο υπό την πίεση των ισλαμιστών τρομοκρατών.

Είναι η εποχή που κρίνετε η αναγκαιότητα της ύπαρξης των αντιπάλων ως βάση διατήρησης της αντιληπτικής ικανότητας της εθνοκρατικής οντότητας απέναντι στους διαρκείς κινδύνους που προκύπτουν μέσα σε ένα άναρχο και ανταγωνιστικό διεθνές σύστημα, το δόγμα του Σαλλούστιου (πολιτική της ανοχής).

Το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου αρχικά και η διεθνής οικονομική ύφεση κατοπινά δημιούργησε την λανθασμένη αποτίμηση περί της χρησιμότητας του δόγματος αυτού ενώ λειτούργησε παρελκυστικά για τη φύση της πολιτικής παρουσίας των ΗΠΑ στο Διεθνές Σύστημα και παρήγαγε το μανιχαϊστικό σχήμα τού «όποιος δεν είναι μαζί μας είναι εναντίον μας» που έπληξε σε πολύ μεγάλο βαθμό την ενότητα του δυτικού κόσμου.

Η αναζήτηση της ελευθερίας και της δημοκρατίας έγινε ξανά το ζητούμενο σε μια Ευρώπη που ακόμα κλείνει πληγές. Το γκρέμισμα του τείχους και η επανένωση των δυο Γερμανιών συμβολίζει την νίκη της ελευθερίας έναντι του απολυταρχισμού. Αξίζει να υμνήσουμε την ειρήνη και την συνύπαρξη επί ευκαιρίας διότι οι δημοκρατίες δεν πρόκειται ποτέ να κάνουν πόλεμο κάτι που ο Τόμας Φρίντμαν διατύπωσε άριστα στη «Θεωρία των Χρυσών Αψίδων για την Αποτροπή Συγκρούσεων».

Η πτώση του Τείχους έσπασε το μισητό οχυρωματικό σύμβολο και όλα όσα συμβόλιζε σε δεκάδες χιλιάδες κομμάτια, πολλά εκ των οποίων κατέληξαν στην προσωπική συλλογή ανθρώπων που θέλησαν να κρατήσουν «ένα κομμάτι ιστορίας».

Η Δημοκρατία για να επιβιώσει είναι καταδικασμένη συνεχώς να εξελίσσεται να δημιουργεί συνθήκες πολιτικής ζύμωσης και κοινωνικής όσμωσης. Χρειάζεται όλοι με σύνεση και μετριοπάθεια να εργαζόμαστε για το καλό που αντανακλά το καλό όλων, οχι κατ επίφαση αλλά ουσιαστικά και με νοήματα. Εμείς όμως εδώ στην Ελλάδα στην κοιτίδα της άμεσης Δημοκρατίας δεχθήκαμε να χρησιμοποιούμε τεχνικές κατεδάφισης όταν ο κόσμος χρειάζεται να γκρεμίζει τείχη και να χτίζει γέφυρες.

Κλείνω με κάποια λόγια του Ρόναλντ Ρήγκαν ενός εκ των πρωταγωνιστών εκείνης της εποχής: «Η ελευθερία οδηγεί στην ευδαιμονία. Η ελευθερία αντικαθιστά τα παλαιά μίση στα έθνη, με την φιλικότητα και την ειρήνη. Η ελευθερία είναι ο Νικητής.»

Φωτάκης Φ. Βασίλειος

Share on Google Plus