ΠΗΓΗ: facebook
Χρήστος Τούμπουρος
Το λάδι, ο τενεκές και τα «τενεκέδια»
Εκεί στα «άπιαστα και απάτητα γρεμοτόπια», τα Τζουμέρκα, το λάδι ήταν κάτι σαν είδος πολυτελείας. Χλίδα μεγάλη! Και δεν μιλάμε για λάδι εξαιρετικό, παρθένο, με σωστή οξύτητα, «με φρουτώδη γεύση και με άρωμα φρεσκοκομμένου καρπού ελιάς». Γι’ αυτό είχαμε το λαδιρό ή λαδ’κό ή και λαθ’κό. Το λαδωτήρι, το ροΐ, το μικρό δοχείο λαδιού, σαν μικρό ποτιστήρι, με πολύ λεπτό σωλήνα απορροής του λαδιού, ώστε από αυτόν να βαίνει «ένα ράμμα λάδι». Συμπέρασμα. Το λάδι ήταν σπάνιο και οπωσδήποτε πανάκριβο. Για το λόγο αυτό, αν από απροσεξία χυνόταν, ήταν κακό σημάδι. «Γρουσουζιά» που προμήνυε κακό στο σπιτικό. «Έσταξε τσιότσιο λάδ’ στα σκαλιά. Φέρε αλ’σίβα να το καθαρίσουμε. Παπάς να μας βλογήσ’».
Απ’ όλα αυτά ερμηνεύεται και η ιερότητα του λαδιού. Το είχαμε για τα καντήλια. Ιδιαίτερα για την καντήλα. Δίσημη η λέξη. Εννοούμε το μεγάλο καντήλι, αλλά και τη φουσκαλίδα, τη φουσκάλα από χτύπημα ή κάψιμο, τη φλύκταινα. «Βάλτου λίγο λαδάκ’ να φύγ’ η φουσκάλα». Θεραπεία «δερματολόγου». Ακόμα και για πόνο στο αυτί χρησιμοποιούσαμε το λαδάκι. Και άμα χτύπαγαν οι ωτίτιδες πηγαίναμε στην εκκλησιά και βάζαμε λάδι -ιερό- από το καντήλι. Η κωφότητα δεν μας πείραζε. Η κουφαμάρα ήταν κατάρα. «Μας είχε αποδοκιμάσ’ ο θεός». Βέβαια υπήρχαν και οι φράσεις «μού έβγαλες το λάδ’ μωρέ αλειτούργο», «έσταξε λάδ’ για να την καταφέρ’». Έδειχναν ότι για τη μεγάλη επιτυχία καταβλήθηκε ανείπωτη προσπάθεια. Να πούμε ακόμη πως γνωστή ήταν η φράση για τον μελλοθάνατο. «Τελειώνει το λαδάκ’ του», Άλλο, αν κάποια είπε: «Τελειώνει το λαδάκ’ του, λαλάει όμως το πουλάκι του».
Και «ποδαρώσαμε» και μεγαλώσαμε και πήγαμαν κατά Αθήνα μεριά να προκόψουμε. Και είδαμε όχι μόνο λάδι, αλλά μας «έβγαλαν και το λάδ’». Και αγαπήσαμε τον τενεκέ με περιεχόμενο το λαδάκι. Από όπου κι αν προέρχεται. Ακούσαμε για τις ιδιότητες, γευτήκαμε διαφορετικές γεύσεις… Μια χαρά, αλλά ο τενεκές που έρχονταν ενίοτε ως πεσκέσι γιοκ. Τελειώνει. Απαγορεύεται. Πολλοί οι λόγοι. Πρόστιμο… «Θα μαζεύουμε ελιές, θα βγάζουμε λάδι, θα μας συλλαμβάνει η ΕΛΑΣ γιατί το έχουμε σε τενεκέδες... ...και θα προσπαθούμε να αποδείξουμε ότι είναι “μικροποσότητα για προσωπική χρήση”».
Σκέψεις… Πολλές σκέψεις! «Τα κενά δοχεία βροντούν περισσότερο από τα γεμάτα». Άμα κλωτσήσεις έναν άδειο πάφλα, θα αχάξ’ ο τόπος. Άμα κλωτσήσεις ένα τενεκέ με λάδι, «θα φας το ποδάρι σου». Με λίγα λόγια ο θυμόσοφος λαός το διαπίστωσε, το εξέφρασε και μας το παρέδωσε. «Τενεκέδες και γκαζοτενεκέδες».
Σε τελική ανάλυση. Τέλος στον τενεκέ με λάδι από το χωριό. Έτσι, αλήθεια, θυμήθηκα τη γιαγιά μου. Πώς θα έκανε; Θα χτυπούσε τις παλάμες της στα γόνατά της και θα φώναζε: «Ου που να μην τους πάρ’ ου χρόνους, Παναΐα μ’».
Ανακοινώθηκε αρμοδίως πως «Δεν προχωράμε σε αλλαγές».
Λαγός…, αληθινός λαγός! Κουφός και δεν ακούει το «λαγός τη φτέρη κούναγε, κακό της κεφαλής του».
Συμπέρασμα: Το λάδι στον τενεκέ απαγορεύεται, το "λάδωμα" επιτρέπεται!
Χρήστος Τούμπουρος : Συγγραφέας- ερευνητής
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Τα κείμενα των αναγνωστών που δημοσιεύονται εκφράζονται από τους ιδίους και δεν υιοθετούνται κατά ανάγκη από το παρόν ιστολόγιο.