Ο Δήμος Τσέλιος γεννήθηκε στο Σπαρτοχώρι Μεγανησίου Λευκάδος το 1785 και ήταν γόνος της παλιάς αρματολικής οικογένειας Φερεντίνος από τη Κεφαλλονιά. Ο ήρωας της Επανάστασης του 1821, που έμεινε γνωστός ως Δήμος Τσέλιος ή Δημοτσέλιος, ενώ το πραγματικό του όνομα ή το πρώην του, αν θέλετε, ήταν Φερεντίνος, και γεννήθηκε στο Μεγανήσι, έχει ταυτίσει το όνομά του περισσότερο με το Ξηρόμερο. Σε μικρή ηλικία έχασε και τους δύο γονείς του. Τον πατέρα του τον χτύπησε αστραπή και μετά από δύο χρόνια πνίγηκε η μητέρα του ενώ πήγαινε με βάρκα από το Μεγανήσι στη Λευκάδα. Τον μικρό Δήμο τον πήρε και τον μεγάλωσε κάποιος Λευκαδίτης. Στα δέκα του πήγε στην Ακαρνανία, στο χωριό της μάνας του Ζάβιτσα (νυν Αρχοντοχώρι). Το διάστημα που πέρασε στη Ζάβιτσα δεν το γνωρίζουμε. Αυτό που γνωρίζουμε είναι πως γύρισε πίσω στη Λευκάδα και μέχρι τα δεκαέξι του χρόνια, που πέρασε ξανά στο Μεγανήσι, έμενε στην πεθερά τού Μαλιανάκη. Στα δεκαεννιά του, το 1804. βγήκε κλέφτης με κάποιον Ζαφείρη και κατέληξε τελικά να ακολουθήσει τον Κατσαντώνη. Η δράση του με τον ξακουστό κλέφτη του απέδωσε το παρατσούκλι τσέλιος, που στα αρβανίτικα σημαίνει ατρόμητος.
Τα βιογραφικά του στοιχεία για την καταγωγή και τα πρώτα χρόνια της ζωής του είναι από τα δύο αποσπάσματα των απομνημονευμάτων του που διασώθηκαν, -τα οποία είχε καταγράψει ο Γ. Τερτσέτης- αφού τα περισσότερα κάηκαν το 1953 σε πυρκαγιά στη Ζάκυνθο μετά τους σεισμούς. Διασώθηκαν μόνον δύο σελίδες. (βλ. περιοδ. Πνευματική ζωή, τ. Β΄ 1954, σ. 373). Με την κήρυξη της Επανάστασης έμενε στο Δραγαμέστο, όπου είχε αποκτήσει περιουσία.
Στην αρχή της Επανάστασης ήταν υπό τον Γεώργιο Τσόγκα και ανέπτυξε πλούσια δράση στο Βραχώρι και στη Βόνιτσα. Η δράση του Δημοτσέλιου στην Επανάσταση του 1821 είναι πλούσια και ήταν ο μοναδικός καπετάνιος που δεν σταμάτησε να πολεμάει σε όλη τη διάρκειά της και δεν έκανε κανένα συμβιβασμό ούτε μετά την πτώση του Μεσολογγίου.
Σημαντική ήταν η συμβολή του στις επιχειρήσεις της Βόνιτσας και στην πολιορκία και την απελευθέρωση του Αγρινίου και του Ζαπαντιού το καλοκαίρι του 1821. Στις επιχειρήσεις αυτές έλαβαν μέρος πολλοί οπλαρχηγοί της Αιτωλοακαρνανίας με αρχιστράτηγο τον Γ. Βαρνακιώτη. Οι Έλληνες κύκλωσαν αρχικά το Βραχώρι (Αγρίνιο) και ύστερα από πολυήμερη πολιορκία ανάγκασαν τους Τούρκους να παραδοθούν. Στη συνέχεια πολιόρκησαν το Ζαπάντι, στο οποίο κατοικούσαν πολλοί Τούρκοι. Ύστερα από λίγο και αυτοί παραδόθηκαν και αποχώρησαν, όπως και αυτοί του Αγρινίου, προς την Άρτα.
Μετά την εκδίωξη των Τούρκων από την Αιτωλοακαρνανία ο Δημοτσέλιος, μαζί Αιτωλοακαρνάνες αγωνιστές και με τους άλλους Έλληνες οπλαρχηγούς, πέρασε το Μακρυνόρος και έφτασε στην Άρτα. Πολέμησε σε όλες τις μάχες εκεί και στη Μάχη του Πέτα (1822) πληγώθηκε. Το 1823 ήταν φρούραρχος του Λεσινίου και το υπερασπίστηκε εναντίον του πασά της Σκόνδρας. Το 1825 ήταν στο Μεσολόγγι, βγήκε από την πόλη με άδεια γιατί αρρώστησε και χτυπούσε τους Τούρκους από έξω προκαλώντας προβλήματα στον εφοδιασμό τους. Μετά την πτώση του Μεσολογγίου ακολούθησε στον Καραϊσκάκη στη Στερεά Ελλάδακαι διακρίθηκε στη μάχη της Αράχοβας. Το 1826, με εντολή του Καραϊσκάκη, πήγε πάλι στο Λεσίνι και στη συνέχεια απελευθέρωσε τον Μύτικα. Έλαβε μέρος και στους τελευταίους αγώνες του 1828-29 και συνεργάσθηκε με τον αρχιστράτηγο Τσώρτς.
Μετά την Επανάσταση έμενε στο Δραγαμέστο και εντάχτηκε τιμητικά στη Βασιλική Φάλαγγα, ενώ το 1832 διορίστηκε από τον Καποδίστρια φρούραρχος Βόνιτσας. Το 1836, από τον Αστακό, ο Δήμος Τσέλιος πήρε μέρος στην ανταρσία εναντίον της Βαυαροκραρίας και του Όθωνα. Το πρώτο κίνημα έγινε την άνοιξη του 1836 από τον Δήμο και τον ανιψιό του Νίκο Τσέλιο με άντρες από τον Βάρνακα και την Κανδήλα. Τα μέτρα του Όθωνα και η στάση της εκκλησία τελικά κατάφεραν να καταστείλουν το κίνημα. Ο βασιλιάς αποκήρυξε τους στασιαστές και φυσικά τον Δήμο Τσέλιο, τον οποίο διέγραψε από τους καταλόγους της Βασιλικής Φάλλαγας. Το 1841 του χορηγήθηκε αμνηστία και επέστρεψε στο Δραγαμέστο όπου όμως η περιουσία του είχε αρπαχθεί. Ο ηρωικός Γέρο-Δήμος πέθανε από χολέρα το Νοέμβριο του 1854. Η ανακομιδή των λειψάνων του στον Κήπο των Ηρώων του Μεσολογγίου έγινε την 1 Ιουλίου 1901, τοποθετήθηκαν πίσω από τον τάφο του Μάρκου Μπότσαρη.
Η πορεία του στρατηγού Δήμου Φερεντίνου ή Τσέλιου στην Επανάσταση του 1821 είναι γνωστή στο Πανελλήνιο και η ιστορία τού απέδωσε μια θέση στο πάνθεο των Ελλήνων ηρώων.
Βιβλιογραφία
Κουμουτσοπούλου Ευδοξία. Ο στρατηγός Δήμος Τσέλιος. Αθήνα: Τύποις Π.Δ. Σακελλαρίου,1930.
Πάλμος, Κώστας (1997). Δημοτσέλιος. Πειραιάς, 1997.
«Διήγηση Δήμου Τσέλιου». Άρδην 74 (2009).
«Τσέλιος (Δήμος)». Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν. ΙΒ΄. Αθήνα: Ελευθερουδάκης, 1931..
Τρικούπης, Σπυρίδων (1888). Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως Β΄. 3η εκδ. Αθήνα: Τυπογραφείο της «Ώρας». 1888.
«Προς την Σεβαστήν Διοικητικήν Επιτροπήν της Ελλάδος». Γενική Εφημερίς της Ελλάδος (Αίγινα) 10 (8 Δεκεμβρίου 1826): (Αναφορά Καραϊσκάκη και λοιπών οπλαρχηγών).
«Απομνημονεύματα Δήμου Τσέλιου». Πνευματική ζωή, τ. Β΄ 1954.
«Η Κατά του Όθωνος στάσις του 1836 εν Αιτωλοακαρνανία». Δ. Ι. Ε. Ε. Ελλάδος, τομ. 9ος 1926 σ.539-544).
Αθήνα, εφημ. 13 Νεομ. 1854.
«Ταύτιση οικίας Στρατηγού Δήμου Φερεντίνου Τσέλιου στο Σπαρτοχώρι Μεγανησίου». Από Νίκος Καββαδάς - 4 Ιουλίου 2017. https://www.mylefkada.gr/lefkadas-secrets/taftisi-ikias-stratigou-dimou-ferentinou-tseliou-sto-spartochori-meganisiou-119068/
ΓΣΜ - Aitoloakarnaniko.net
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Τα κείμενα των αναγνωστών που δημοσιεύονται εκφράζονται από τους ιδίους και δεν υιοθετούνται κατά ανάγκη από το παρόν ιστολόγιο.