Κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο... ''Ιριδισμοί της γλώσσας'' της συντοπίτισσάς μας ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΖΑΧΑΡΙΑ*

Στον Ανδρέα και τον Άγγελο,

τους δίδυμους εγγονούς μου,

αφιέρωμα σαν καλωσόρισμα.

Τι είναι οι «Ιριδισμοί της γλώσσας»;

Η γλώσσα πάλλεται στο αλώνι του χρόνου και διαρκώς μεταπλάθεται˙ λέξεις και φράσεις κοντά στην κυριολεκτική, τη δηλωτική σημασία τους, με τον καιρό απέκτησαν και μία άλλη, τη συνυποδηλωτική. Έτσι, ενώ πέτρινο είναι το σπίτι το χτισμένο από πέτρα, πέτρινα είναι και τα δύσκολα χρόνια, τα χρόνια που έχουν τη σκληράδα της πέτρας. Συνυποδηλωτική είναι  και η σημασία  φράσεων όπως: «πίσω έχει η αχλάδα την ουρά», «ήρθε και στρογγυλοκάθησε», «έβγαλα την μπέμπελη», «έμεινα στα κρύα του λουτρού», «έχασα τ’ αβγά και τα καλάθια» και πάμπολλων άλλων, που θα βρείτε στις σελίδες αυτού του πονήματος.

  Έτσι, μέσα από το σημασιολογικό πυρήνα κάποιων λέξεων και φράσεων αναδύθηκαν οι σημασιολογικές τους αποχρώσεις, οι ιριδισμοί τους. Αυτές οι ιδιωματικές φράσεις είναι οι ιδιωτισμοί, που εμπλουτίζουν και ευτρεπίζουν την ήδη τόσο πλούσια και τόσο ακριβή γλώσσα μας. 

Στους Ιριδισμούς έχουμε συμπεριλάβει και κάποιες φράσεις που αναφέρονται σε ιστορικά γεγονότα ή έχουν ειπωθεί από ιστορικά πρόσωπα και σήμερα χρησιμοποιούνται στον καθημερινό λόγο παροιμιωδώς. Επιπροσθέτως θα πρέπει να διευκρινιστεί  ότι στο πλαίσιο της μεταφορικής χρήσης της γλώσσας των Ιριδισμών έχουν συμπεριληφθεί μόνον οι δημώδεις ιδιωματικές και παροιμιώδεις φράσεις. Οι αντίστοιχες λόγιες βρίσκονται στα «Αρχαϊστικά και Παροιμιώδη.

   Η σταχυολόγηση όλου αυτού του υλικού δεν είναι πρωτότυπη εργασία. Κατά καιρούς απέσπασε το ενδιαφέρον πολλών μελετητών της γλώσσας. Η πρωτοτυπία των «Ιριδισμών»  βρίσκεται στον τρόπο προσέγγισής τους. Έτσι, κοντά στην ερμηνεία τους δίνονται και οι συνώνυμες και αντώνυμες φράσεις τους και η ετυμολογία τους, καθώς και η προέλευσή τους, το ιστορικό δηλαδή ή μυθικό πλαίσιο που προκάλεσε τη γέννησή τους.  

   Οι  μύθοι του Αισώπου, οι ομηρικές ραψωδίες, ο αρχαίος κόσμος μέσα από την ιστορία ή τη μυθολογία του, η εκκλησιαστική ή η λαϊκή παράδοση ήταν η δεξαμενή μέσα από την οποία αντλήθηκε το ζητούμενο υλικό. Επιπροσθέτως, επειδή οι Ιριδισμοί δεν είναι το μουσειακό κομμάτι της γλώσσας, που απλώς έχει μια θέση στα λεξικά, αλλά είναι το ζωντανό κομμάτι της που δεσπόζει στο λόγο, γι’ αυτό παρατίθενται σύντομα αποσπασματικά κείμενα που αποδεικνύουν ότι   οι Ιριδισμοί έχουν σπουδαίο ρόλο, και πολλές φορές τον πρώτο, σε λαϊκά και δημοτικά τραγούδια, σε μαντινάδες, άρθρα εφημερίδων και περιοδικών, σε ποιήματα και πεζά έγκριτων δημιουργών. Με άλλα λόγια οι ιριδισμοί είιναι οι στύλοι και οι κίονες που στηρίζουν και υποστηρίζουν τη γλώσσα μας, ανθεκτικοί στο χώρο και το χρόνο.

   Τα παραθέματα που συνοδεύουν τα λήμματα έχουν επιλεγεί, κατά το δυνατόν, ώστε όχι μόνο να τέρπουν με τα αστεία τους, αλλά και να ανοίγουν με τον προβληματισμό τους μία χαραμάδα φως

στα σκοτεινά  της καρδιάς και του νου, που θα πει να τον πλαταίνουν και να τον ενδυναμώνουν.

  Οι «ιριδισμοί» που περιλαμβάνονται  σ’ αυτό το βιβλίο, πένης φόρος τιμής στη ζάμπλουτη γλώσσα μου, είναι καρπός μιας πολύμοχθης αλλά αγαπητικής προσπάθειας, που την έθρεψε και την ενδυνάμωσε η ανείπωτη αγάπη μου γι’ αυτήν. Στις σελίδες τους προσπάθησα να συνταιριάξω, όσο γινόταν, την ωφελιμότητα της ζητούμενης γνώσης με την απαλή χαρά της απόλαυσης. Με αίσθημα βαριάς ευθύνης τούς παραδίδω στους αναγνώστες μου, για να το επιβεβαιώσουν.  

Α.Ζ.

Λέξεις από μετάξι

και βελούδο,

κι άλλοτε από ντρίλι φτηνό,

σε ντύνουν.

Και πώς να βολέψω

τις λέξεις σου

σε δυο χούφτες χαρτί;

Και πώς να δέσω

τη θάλασσά σου με σχοινιά;

Μονοπάτια πρωτόγνωρα

στο νου μου άνοιξες,

διαδρομές εξαίσιες

μου χάρισες.

Απαλή η χαρά,

που αξιώθηκα το ταξίδι σου.

Το φως των ιριδισμών σου

η πιο ακριβή πληρωμή.

Γλώσσα  μου, χαίρε!

*Σημείωση : Η συγγραφέας Αγγελική Ζαχαριά είναι κόρη της Θεοδοσίας Κυριαζή

Share on Google Plus