Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΟΥ ΑΓΡΙΝΙΟΥ ( 14 Σεπτέμβρη 1944) Γράφει: Ο Αλέξανδρος Κυριαζής

                                 

Όταν  διάβαζα    το  εξαιρετικό  άρθρο  του  κυρίου  Παληγεώργου   το  αναφερόμενο  στην  απελευθέρωση  της  πόλης   του Αγρινίου το 1944 ,  βρισκόμουν  στη  Θεσσαλονίκη . Είπα, επιστρέφοντας , να  προσθέσω   και  εγώ  τη  μικρή  μου  μαρτυρία  για  την  ημέρα  εκείνη, μιας  και  την  έζησα  τόσο  έντονα.   Δυστυχώς λόγω  απουσίας  « έξω»  και  φόρτου  εργασίας που  επέβαλλει αυτή  η μεταβολή δεν  μπόρεσα.  

Το  κάνω  όμως  σήμερα  μιας  και  ο Οκτώβρης  είναι  το   μεγάλο ορόσημο   των   αγώνων  του Έθνους  μας.

Το  Φθινόπωρο  του 1944  έκλεινα  τα  14  μου  χρόνια . Εξ  αιτίας  δε των  δύο  μεγαλυτέρων  αδελφών  μου , του  Σπύρου  και  του  Δημοσθένη,  που  υπηρετούσαν  στον  ΕΛΑΣ ,και  την Πολιτοφυλακή, υπηρετούσα και  εγώ κάπως  πρώιμα και  άτονα  την ΕΠΟΝ  αμέσως   μετά  την  συγκατοίκηση   με  τους  Γερμανούς  στο  χωριό  μας  την 23 Ιουλίου  1943  .  Έντονα όμως και  με  ρόλο ,υπηρέτησα,  λίγο  πριν του  Ευαγγελισμού  του  44 ως την 15  Σεπτεμβρίου  του  1944  που γίνομαι  μαθητής  πρώτης  γυμνασίου  στο  (  Εαμικό  ) γυμνάσιο  του  Αστακού.  Στη  Λέσχη  της  ΕΠΟΝ  Μπαμπίνης , με  τις  έντονες  παραστάσεις  που  είχε  δημιουργήσει ο   Μπαμπινιώτης  ζωγράφος  της  σχολής  καλών  τεχνών Δημήτριος  Παπαστάμος  ,λόγω  του  περιβάλλοντος, ξημεροβραδιαζόμουνα ενίοτε  δε,  και  πέραν του  μεσονυχτίου κρατώντας εντολές γραψίματα με  το  μολύβι  της  κόπιας,  για  υπηρεσιακές  υποχρεώσεις,  αναμονές κ.τ.λ.     

Πρώτος  πήρα   στο  χωριό  μου   τη  Μεγάλη  Παρασκευή  το 1944 το   χάραμα  στη  Λέσχη , από  τον   ιππέα  σύνδεσμο  ,  το  μήνυμα   και  τον οικείο  φάκελο  της  ενημέρωσης    προς  τον   γραμματέα  του  ΕΑΜ    το  αγγελτήριο  της  δολοφονίας  των  120  φυλακισμένων   της  αγίας  Τριάδας  Αγρινίου.  Έζησα   τα  πράγματα  εκ  των  έσω , πότε  ως  ακούσιος  ωτακουστής  και  πότε   ως διδασκόμενος  με  επαινετή  εμπέδωση . Είχα  εξοικειωθεί  με  τα  έντυπα και  τις  δύο  εφημερίδες  του Αγρινίου  τη  φωνή  του  Λαού  και  τη  Δυτική Ελλάδα  καθώς  και  με  το  περιοδικό  Νέα  Γενιά και τη  νοοτροπία    πολλών  εκ  των  ιθυνόντων. 

 Η  Μπαμπίνη  σαν  Μήτρα  του  αριστερισμού  είχε  στους  αντιστασιακούς  αγώνες τόσους  αντάρτες  όσοι  ακριβώς  ήσαν  και  οι  στρατιώτες  μας στο  Αλβανικό  Μέτωπο  και  πλέον  αυτών , και  τρεις  αντάρτισσες  από  το  θηλυκό  μας  βλαστό  .  Την  αγωνία  της  τακτικής  μάχης  της  Αμφιλοχίας  επί  διήμερο  με   τους  72    νεκρούς τη  ζήσαμε σχεδόν  όλα τα  χωριά  του  Ξηρομέρου  και  περισσότερο  η  Μπαμπίνη πιστεύοντας  ότι   είχε  εκεί  αρκετά  παιδιά  της. Είχε όμως, μόνο  το  διοικητή  του  τρίτου  λόχου  του  πρώτου  τάγματος  του  2/39  Συντάγματος υπολοχαγό  Στάϊκο  .Κ. Ράπτη  (Γερομπόρο)  του  οποίου  τομέας  ευθύνης  του , ήταν  η  εξουδετέρωση  της  Γερμανικής  αντίστασης  του  Νοτίου  τομέα.  

 Η  περίοδος Μάιος ,Ιούνιος  ,Ιούλιος  1944  κρίνεται   η  δυσκολότερη  για  τις  Εαμικές  οργανώσεις στο  Ξηρόμερο. Γιατί,  το  συνελθόν  στις  Κορυσχάδες  συμβούλιο  των  Εθνοσυμβούλων  που  προήλθε από  τις  Εκλογές που  προκήρυξε  η  ΠΕΕΑ το Μάρτιο  του  44 , μεταξύ  των  άλλων    ενέκρινε και το  Θεσμό της  αυτοδιοίκησης, που η ομάδα  στελεχών  του  Κ.Κ.Ε.  υπό  τον Γεωργούλα  Μπέϊκο  είχε  επεξεργασθεί  το  1943.   Ο  Γεώργιος  Σιάντος  ως  γραμματέας  εσωτερικών ,  (  δείχνοντας  προς  τα  που  βαδίζουμε  )  μας  βομβάρδιζε   με  τις  τηλεγραφικές  του  εντολές ,  να  συνεχίσουν  τα  Λαϊκά  δικαστήρια όπου  αυτά  υπάρχουν ,  « αφού  απομακρυνθούν   οι  προδότες » .  Σε  αντίθετη  περίπτωση   να  διορίσουν  προσωρινά  Λαϊκά  Δικαστήρια,   «οι  πρόεδροι  της  Λαϊκής  Επιτροπής  και  του  αναθεωρητικού  της  Περιφερείας»  ενώ  οι  Άγγλοι  αλώνιζαν  την Ελλάδα.  Από  το  γεγονός  αυτό  το  ΕΑΜ  αισθάνθηκε την ανάγκη  προκειμένου  να  διαφυλάξει τα  νότα  του, ενήργησε πάνω  από  200  συλλήψεις  αντιφρονούντων οι  οποίοι  δεν  επέστρεψαν  ποτέ.  Την   6^ην ή  8^ην  Σεπτεμβρίου  1944 ( αν  θυμάμαι καλά ) έφυγαν  οι  Γερμανοί  από τον Αστακό .  Άρχισε  να  αισθάνεται ο κόσμος μετά  από  4 χρόνια  ότι  έρχεται  η  Λευτεριά  του, για  την οποία  μάτωσε  τόσο  πολύ.   Δύο  ημέρες  αργότερα  πήραμε  την  ειδοποίηση  ότι  ετοιμάζονται να  φύγουν   οι  Γερμανοί  από  το  Αγρίνιο, και  ο  φόβος  των  οργανώσεων  ήταν  η  γέφυρα  στον  Αχελώο   και  άλλες  ανατινάξεις. Αργά  το  βράδυ  της 11^ης Σεπτεμβρίου ήρθε  ειδοποίηση  να  συμμετάσχει  και  η  Μπαμπίνη  στην  απελευθέρωση της  πόλης  του  Αγρινίου  τη  δεδομένη  στιγμή. Τα  γεγονότα   χαράς  και  αναμονής, το  ένα  μετά  το  άλλο  και  τα  τραγούδια  του  αγώνα ακατάπαυστα.  Τόσα  χρόνια  περιμέναμε  αυτή  την  ημέρα.

 Έτυχε  να  είναι  στη  Μπαμπίνη  ο συγχωριανός  μας   Βασίλης  Τραγόμαλος  ο  οποίος  υπηρετούσε  στη  πολιτοφυλακή  της  Λεπενούς και θα  έφευγε  την επομένη.  Το  μεσημέρι  της  13  του  Σεπτέμβρη 1944 η  νεολαία της  ΕΠΟΝ  τα  αετόπουλα  και  πλήθος  κόσμου  της  Μπαμπίνης , με  οδηγό  μας  τον  Τραγόμαλο  και διά  μέσω « Γαλιτσάς»  και  της  περαταριάς  που  ήταν  πιο  κάτω , φθάσαμε  στα Καλύβια όπου  περίμενε  μια  Λαοθάλασσα  προκειμένου  να επιβιβαστούμε  όλοι  στο  τραίνο για  το  Αγρίνιο , για  να  παρακολουθήσουμε  την  άλλη  ημέρα  την απελευθέρωση  της  πόλης και  την  παρέλαση.  

Στη  Γαλιτσά εκεί  στο δάσος  απ’  τις  ροδακινιές,  παρεκάλεσα πολλές  φορές  τον  Τραγόμαλο  να  μού  δώσει  την αραβίδα  του  να  ρίξω  μια  σφαίρα.  Δεν  μου  το  χάλασε  το  χατίρι  ,αφού προηγουμένως  με  έβαλε  στη  κανονική  θέση  για  το  κλότσημα  του  όπλου. Η  μεγαλύτερη  χαρά  ήρθε  στα  Καλύβια όπου  περιμένοντας  το  τραίνο  το  πλήθος διαρκώς  τραγουδούσε  τραγούδια  του  Αγώνα .  Βρισκόμαστε  σε  έναν  άλλο  κόσμο..Που  να  χωρέσει όμως  εκείνο  το  πλήθος  και  εκείνη  η χαρά σε  κείνα  τα  λίγα βαγόνια! Οι  τολμηροί  ανέβηκαν  στις  σκεπές  των  βαγονιών  και  εμείς στοιβαγμένοι  σαν  τις  σαρδέλες  στο  κουτί . Στο  Δοκίμι  είχαμε  ένα μικρο-   μπέρδεμα .   Το  τραίνο  δεν  σταμάτησε,  ενώ  οι  επιβαίνοντες   φώναζαν  ρυθμικά    :  «ου  παπάς  απ’  του  Δοκίμ’»  ώσπου  χαθήκαμε.

 Στην όμορφη   πολιτεία  του  Αγρινίου η  συντροφιά  μου  μέσα  από  μια  Λαοθάλασσα  στο  σταθμό, κατευθύνθηκε  στους  χωριανούς  μας  Γεώργιο  Θεοχάρη κομμουνιστή  από  το  1925 ανάπηρο  από  το  ένα  πόδι , και τη Ξένη  Γιαννάκου ( αδελφή  του συγχωριανού  μας  Χρήστου  Ράπτη) πίσω  από  το  πάρκο   για  να  περάσουμε  τη  νύχτα.  Μας  είπε όταν  φθάσαμε ο   Γεώργιος  Θεοχάρης με  φειδώ  δυο  λόγια  για  την απελευθέρωση  του  Αγρινίου και  τον  τετράχρονο  αγώνα  του  καθώς και  τη  βάσιμη  ελπίδα  του   ότι  ο χωριανός  μας, αξέχαστος καπετάν ΧΕΛΜΟΣ ίσως  είχε   ρόλο    στρατοπεδάρχη  .  Ήταν  πρωτο-  μπάρμπας  του  Αριστείδη  Θεοχάρη(Ακλόνητου)  που  είχε  φύγει για  αντάρτης  από το  γυμνάσιο Αγρινίου.

-  Θέλω να  δείτε  ακόμη – μας  είπε-  και  να  χειροκροτήσετε  τον Ιταλό  λοχαγό  ΄Αμος  Μπαμπαλόνι  το  μοναδικό Ιταλό  αξιωματικό  της  Μεραρχίας  Άκουι  που  επέζησε  από  τη  σφαγή  της  Κεφαλονιάς το  43.  Τάχτηκε  αμέσως  στον  ΕΛΑΣ  και  πήρε  μέρος  στη  μάχη  της  Αμφιλοχίας. Θα  είναι  στην  παρέλαση.

 Με  το  χάραμα  όλοι  στο  πόδι να  δούμε  και  να  μάθουμε  για  την παρέλαση  για  την  πόλη  για  τους  αντάρτες  για  τον άγιο  Κωνσταντίνο  (ανταρτομάνα)  .

 Το  Αγρίνιο  πλημμυρισμένο  στις  γαλανόλευκες ,και  στα  τραγούδια  του  αγώνα  περιμένοντας  την επική  παρέλαση που  θ’ άρχιζε  λίγο  πριν  από το μεσημέρι.

 Από  τα  χαράματα  κατηφόριζαν   στη  Παπαστράτου  όλες  οι  ηλικίες  . Μέχρι  και  πολύ  ηλικιωμένες  γυναίκες  πήραν  τα  μάταια  μου  να  μπαίνουν  από  τους  παράδρομους  και  ρωτούσαν  για  την  ώρα, ενώ  φορούσαν  για  τη  χαρά στα  κεφάλια  τους, άσπρα  μανδήλια.

 Περιμένοντας στη  βορειοανατολική  πλευρά της  Πλατείας  Μπέλου  εκεί  που  σήμερα  είναι  το  Λητώ  ήταν  ένα  μικρότερο  κτήριο  και  στο  δεξιό  μέρος  ένα  υπόγειο  εστιατόριο  ίσως  να  λεγόταν  sτου  Αυδή. 

Πιασμένοι  από  τα  χέρια και  τα  ντρίλινα  σακάκια για  να  μη χαθούμε,  αντέξαμε  εκείνη  την ανθρώπινη  πίεση  μέχρι  να  δούμε  την αρχή  της  Παρέλασης. Δύο  όμορφα  άλογα  έφερναν  τους  διοικητές  των  μεγάλων  μονάδων  μέσα  από  ουρανομήκεις  ζητωκραυγές  και  επαναστατικά  τραγούδια.    Από  το  μπαλκόνι  των  ομιλητών που η  αρχή  του  δόνησε  όλο  το Αγρίνιο  από  τις  ζητωκραυγές,  αναγνώρισα  το  Φοίβο  Γρηγοριάδη  και  τον  γραμματέα  Θανάση  Χατζή. Μια  διακοπή από  τις  ομιλίες  ήταν  αναγκαία  να κρατήσουμε ενός  λεπτού  σιγή  για  τα  θύματα  του  Αγώνα.  Κανείς  δεν  φανταζόταν  ότι  η  τελετή  θα  είχε  εκείνο  το  χρονικό  μήκος. Τελείωσε   αργά  το  απόγευμα  προς  το  βράδυ χωρίς  να  δούμε  όλες  τις φάσεις της  απελευθέρωσης.

  Είχαμε  κουραστεί  αφάνταστα. Στο  δρόμο  μετά  τη  λήξη  είδα  πολλούς  αντάρτες   και  αξιωματικούς  και  μεταξύ  αυτών  έναν  πανύψηλο  ανθυπολοχαγό  που  τον   φώναζαν   πειραxτικά  «ΑΚΕΛΑ» .  Τον  ίδιο  άνθρωπο  θα  τον  ξανάβλεπα  το  βράδυ  της  παραμονής  των  Χριστουγέννων  στον  Αστακό  όταν  με  φώναξε με  φασκιωμένο  το  κεφάλι   :  παλικάρι  μου  μήπως  ξέρεις  που  είναι  το  Φρουραρχείο;    Τον  ανεγνώρισα  αμέσως.

-  Συναγωνιστή  ανθυπολοχαγέ  να  σας  πάω  αμέσως.  Ζητούσε  να  του  βρούνε  μέσο  να  διεκπεραιωθεί  στη  Κεφαλονιά.  Ήταν  ο  Ιωάννης  Βούλτεψης  πατέρας  της  σημερινής  βουλευτού  Σοφίας  Βούλτεψη   τραυματισμένος  στο  κεφάλι  στη  μάχη στο  ύψωμα 121 του  προφήτη Ηλία.

  Πρόλαβα  και  πήγα  στα  Καλύβια  το  βράδυ  όπου  διανυκτέρευσα πάλι στο σπίτι του  άλλου  Θεοχάρη  και  την άλλη  μέρα  θα  πήγαινα με  τις  ευχές των  γονιών  μου  στον Αστακό  όπου  στις  16  Σεπτεμβρίου  κάναμε  αγιασμό  . 

Το  όνειρό  μου  για  το σχολείο είχε πραγματωθεί .   Όταν τ’ αραδιάζω  σήμερα  αυτά  μου  φαίνεται  ότι  ανακουφίζουν το  βάρος των  90  χρόνων  μου  !!

Αλέξανδρος  Κυριαζής                                                                                                                          13-10-2019

Share on Google Plus