Η αρχαία Ακαρνανική πόλη Αλυζία

Η αρχαία Ακαρνανική πόλη Αλυζία βρίσκεται στα ΒΑ του χωριού Κανδήλα (του Δήμου Αλυζίας), σε απόσταση, σύμφωνα με το Στράβωνα (10, 450) 15 σταδίων από τη θάλασσα. Μάλιστα το χωριό καταλαμβάνει το ΝΔ τμήμα της αρχαίας πόλης. Τα ερείπια της (πόλη με ακρόπολη) φθάνουν μάλιστα μέχρι και τη θάλασσα, στην περιοχή του Δρόμου που σήμερα ονομάζεται Μύτικας, όπου και βρίσκονταν το λιµάνι της, το οποίο αναφέρεται από τον Στράβωνα (10.2.21), ως ιερό λιμάνι του Ηρακλέους. 

Σε αυτό, όπως μαρτυρείται κι από το Θουκυδίδη (VII, 31), υπήρχε το τέμενος του Ηρακλή. Ενώ υπολείμματα από μία βυθισμένη σήμερα αποβάθρα, του 4ου αι. π.Χ., υπάρχουν στα ΒΔ, σε απόσταση 150 περίπου μ. ΝΔ από την εκκλησία της Αγίας Τριάδας. Η αποβάθρα αποτελείται από μεγάλες ορθογωνισμένες λιθοπλίνθους, που είναι σήμερα είναι ορατές μόνο κατά τη ΝΔ γωνία τους. Η ΝΔ πλευρά της είναι ορατή σε μήκος 6 μ. περίπου, ενώ το πλάτος της εκτιμάται στα 15 μ.
Πρόκειται για µία από τις σημαντικότερες πόλεις της αρχαίας Ακαρνανίας. Τα όνομα της πόλης απαντά και με τους τύπους Αλύζεια ή Αλυζεία. Σύµφωνα µε τον Στράβωνα, ιδρυτής της πόλης ήταν ο Αλυζέας, γιος του Ικάριου του Λακεδαίμονα και αδελφός της Πηνελόπης, της γυναίκας του Οδυσσέα. Την Αλυζία αναφέρει και ο Κικέρων, καθώς και ο Σκύλαξ ο Καρυανδρεύς με το όνομα Αλυττίαν, το οποίο επαληθεύεται από την επιγραφή σε νόμισμα της πόλης με την εγγραφή ΑΛΥ ή ΑΛΥΤΑΙΩΝ.
Το σίγουρο είναι ότι κατά τον 6ο π.Χ. αιώνα η Αλυζία εμφανίζεται να έχει ιδρυθεί. Εξαιτίας της επίκαιρης θέσης της η Αλυζία παρουσίασε νωρίς σημαντική ανάπτυξη. Η πόλη ανήκε στο εχθρικό προς τους Κορινθίους στρατόπεδο και διατηρούσε στενές σχέσεις µε άλλες πόλεις της αρχαίας Ακαρνανίας. Παρ΄ όλη την εχθρότητα όµως προς τους Κορίνθιους, αποίκους της γειτονικής Λευκάδας, οι Αλυζείς είχαν υποστεί την επίδρασή τους, µε τη µορφή της λατρείας προς τον Ηρακλή και τη χρήση νοµισµάτων παρόµοιων µε εκείνα των Κορινθίων και των Λευκάδιων. Αυτός κυρίως είναι ο λόγος για τον οποίο συνδέθηκαν οι Αλύζιοι, όσο και οι άλλοι Ακαρνάνες με διαρκή συμμαχία προς τους Αθηναίους, επειδή οι τελευταίοι αντιπάλευαν τη Σπάρτη και τους συμμάχους της Κορινθοκερκυραίους. Οι Αλύζιοι ήταν σύμμαχοι των Αθηναίων και παρέμειναν πιστοί σε αυτούς και κατά τους ύστερους χρόνους. Αποτέλεσαν το ισχυρό αθηναϊκό προγεφύρωμα της αθηναϊκής πολιτικής, ενάντια στον ανταγωνισμό των Κορινθίων, για να τους αποκόψουν από τις μεγάλες αγορές της Μεγάλης Ελλάδος.
Η ακµή της αρχαίας Αλυζίας είχε ως αποτέλεσµα την άνθηση των γραµµάτων και των τεχνών. Ο Κικέρωνας, σε επιστολές προς την οικογένειά του αλλά και προς τον Τάκιτο, αναφέρει πως η πόλη, στη περίοδο της ακµής της έφτασε να αριθµεί 30.000 κατοίκους. Εκεί βρισκόταν ένα από τα ωραιότερα έργα του Λύσιππου, χρονολογούμενου στο 320 π.Χ., οι δώδεκα άθλοι του Ηρακλέους σε ανάγλυφες μετόπες για το ιερό του, που όπως µαρτυρεί ο Στράβων κλάπηκαν από κάποιο Ρωµαίο ηγεµόνα και µεταφέρθηκαν στη Ρώµη. Στην πόλη μαρτυρείται και η ύπαρξη τεμένους, αφιερωμένου στον Λοξία Απόλλωνα.

Ο Θουκυδίδης (7,31) αναφέρει ότι όταν ο Αθηναίος στρατηγός ∆ηµοσθένης παρέπλεε τις Ακαρνανικές ακτές κατευθυνόµενος προς τη Σικελία (415-413 π.Χ.) αποβιβάστηκε στην Αλυζία και στρατολόγησε Ακαρνάνες τοξώτες και σφενδονιστές που κατατάχθηκαν στον στρατό των Αθηναίων µε τη θέληση τους.
Η Αλυζία έγινε γνωστή από τη ναυµαχία που έγινε στα νερά της το 375 π.Χ. µεταξύ των Αθηναίων και των Σπαρτιατών. Μετά την Ανταλκίδειο ειρήνη οι Αθηναίοι κατόρθωσαν να ξαναϊδρύσουν την αρχαία ναυτική τους συµµαχία και να συσπειρώσουν στη συµµαχία τους κατοίκους της Κεφαλλονιάς, τους Κερκυραίους, τους Ακαρνάνες και τους Ηπειρώτες. Σύμφωνα με τον Ξενοφώντα (Ελληνικά 5,4, 66) οι Λακεδαιµόνιοι φοβήθηκαν την έκταση της επιρροής των Αθηναίων και έστειλαν πενήντα τριήρεις, υπό την αρχηγία του ναυάρχου Νικόλοχου ή Ναύλοχου, να εµποδίσει τις ενέργειες του αθηναϊκού στόλου που είχε αρχηγό του το Τιµόθεο. Στη ναυµαχία νίκησαν οι Αθηναίοι µετά από στρατήγηµα του Τιµόθεου, το οποίο αναφέρει ο αρχαίος στρατιωτικός συγγραφέας Πολύαινος (Στρατηγήµατα 3, 10, 4). Ο Τιμόθεος έστησε έτσι τρόπαιο στην Αλυζεία και ανέλκυσε τα πλοία του για επισκευές, γεγονός που φανερώνει ότι η πόλη διέθετε ναυπηγεία.
Κατά το Λαµιακό πόλεµο (323-322 π.Χ.), η Αλυζία τάχθηκε µαζί µε τους Λευκάδιους µε το µέρος των Αθηναίων (Διόδωρος Σικελιώτης 18,1). Κατά τους ρωµαϊκούς χρόνους διατήρησε τη σπουδαιότητά της. Στην εποχή αυτή χρονολογούνται και τα λείψανα του υδραγωγείου της πόλης.
Τα νεκροταφεία της αρχαίας πόλης φαίνεται πως εκτείνονταν στα Δ και Ν και εξωτερικά της οχύρωσής της.

Άλλη οχύρωση στην περιοχή γύρω από την πεδιάδα του Μύτικα, εκτός από το Καστρί, η οποία σχετίζονταν με την άμυνα της περιοχής και θα πρέπει να υπάγονταν στην πόλη της Αλυζίας, ήταν ο τετραγωνικός πύργος στη θέση Πύργος. Βρίσκεται 2 χλμ. περίπου στα Β του Καστριού, στο δρόμο από την κοιλάδα του Μύτικα προς το Αρχοντοχώρι.

 Πρόκειται για έναν μεμονωμένο τετραγωνικό πύργο, ο οποίος έχει τοποθετηθεί εκεί, προκειμένου να ελέγχει το πέρασμα του προς την πεδιάδα της Αλυζίας. Έχει ύψος 6,30 μ. και εξωτερικές διαστάσεις του πύργου 5, 65 Χ 5, 65. Η πόρτα του έχει ύψος 1, 95 μ. και άνοιγμα 1, 05 μ. 

ΠΗΓΉ http://monuments.hpclab.ceid.upatras.gr

Foto:Τάσος  Καραΐσκος 

Share on Google Plus