«Τον μέτρο ο τσέλιγκας στα
γίδια κάνει,
μα λείπ’ η κόρμπα του με το
τσοκάνι…»
Γιάννης
Σαντάρμης
«Να ’ναι ο μέτρος σωστός!» Γράφει η Μαρία Ν. Αγγέλη
Ο Mέτρος, ουσιαστικό γένος αρσενικό, στο λεξιλόγιο του
τσοπάνη σημαίνει το μέτρημα του κοπαδιού του. Μετρούσε για να διαπιστώσει ότι
έχει όλα τα ζωντανά του παρόντα. Με τη ματιά του έκανε ένα έλεγχο αλλά με το
μέτρο είχε τον αριθμό των ζώων του.
Ο τσοπάνης ήξερε καλά από μέτρο. Κάθε μέρα, ή μέρα παρά μέρα μετρούσε τα
ζωντανά του. Ήθελε να σιγουρευτεί ότι τα έχει όλα στο κοπάδι του. Όσο
ικανός να είναι στη βόσκηση και στη φύλαξη των ζωντανών του, μερικές φορές
χάνει κάποιο από τα ζώα του. Για διάφορους λόγους:
α)Κάποιο χάνεται καθώς βόσκει χωριστά από τα άλλα και ξεκόβει…
β)Κάποιο εισχωρούσε, αναζητώντας τροφή, ανάμεσα σε βράχια, «βραχιάζεται».
Παγιδεύεται δηλαδή ανάμεσα στα δυσπρόσιτα βράχια και δεν μπορεί να βρει τη στράτα
«να ξεβραχιαστεί», όπως λένε οι τσοπάνηδες.
γ) Κάποιο τα έτρωγαν τα αγρίμια του βουνού, τα ζουλάπια , «ζλάπια» στο
ξηρομερίτικο ιδίωμα. Τα επικίνδυνα ζουλάπια ήταν ο λύκος και το τσακάλι.
δ)Κάποιο τ’ άρπαζε ο αετός…
ε)Κάποιο πήγαινε σε άλλο κοπάδι.
στ) Κάποιο μπορεί να το ’παιρνε και ο κλέφτης…
Ο τσοπάνης όταν διαπίστωνε ότι ο μέτρος δεν είναι σωστός, δηλ. δεν
ήταν ο αριθμός των ζωντανών του, καταλάβαινε ότι κάποιο ή κάποια ζώα του
έλειπαν. Κυρίως σκέφτεται τα πιο ασθενικά, τα πιο ζωηρά και ζημιάρικα και τα
ζώα που ξεκόβουν από το κοπάδι… Και τότε ψάχνει στις πλαγιές και στις ραχούλες
να βρει το χαμένο ζώο. Ρωτάει κι άλλους τσοπάνηδες μήπως το είδαν, μήπως βγήκε
στο κοπάδι τους. Σφυράει, σαλαγάει, φωνάζει το όνομα του ζώου και
αφουγκράζεται… Βελάζει κι αυτός μιμούμενος το ζώο, μήπως πάρει απάντηση.
Περνάει από το μυαλό του το κακό. Το ζουλάπι, ο αετός, το φίδι, ο γκρεμός, το
τσάκισμα…
Στενοχώρια έφερνε στον τσοπάνη ο μέτρος που δεν έβγαζε το σωστό αριθμό του
κοπαδιού. «Δεν βγαίνει ο μέτρος!», έλεγε χαρακτηριστικά.
Μετρούσε το κοπάδι στη στρούγγα, στα πλατώματα του βουνού, στο πότισμα του
κοπαδιού, στο σταλό και συνήθως στο αράδιασμα. Στη σουρταριά της γιδοκοπής ή
πρατοκοπής ανάλογα. Σουρταριά ή συρταριά λένε το αράδιασμα του κοπαδιού,
το πέρασμα στην αράδα, το ’να πίσω στ’ άλλο και μπροστά το γκεσέμι, ο ηγέτης.
Κάποιοι τη λένε «παραταριά». Στη σουρταριά διευκολύνεται ο τσοπάνης στο μέτρημα
χωρίς να κάνει λάθος.
Ο μέτρος των ζώων του τσοπάνη χρησιμοποιήθηκε μεταφορικά και ως μέτρος των
ανθρώπων. Της οικογένειας, των φίλων, της παρέας…Και έγινε λαϊκή έκφραση η
οποία δηλώνει ευχή: «Να ’ναι ο μέτρος σωστός!». Ο μέτρος σωστός,
ανάλογα με τα άτομα που δηλώνει. Μη λείπει κανένας! Δηλαδή, να είμαστε όλοι
παρόντες και του χρόνου. Να γιορτάσουμε και πάλι όλοι…
Αυτές τις μέρες του Πάσχα, και τις επόμενες που ανταλλάσσουμε
ευχές, άκουσα τηλεφωνικά από υπερήλικες συγγενείς και γνωστούς μαζί με την
κλασική ευχή: «Χρόνια πολλά» και αυτή τη λαϊκή φράση! Και μάλιστα τόνιζαν
τη λέξη «μέτρος». Ο Αλέξανδρος Κυριαζής από τη Μπαμπίνη Ξηρομέρου, με
ρώτησε, αν γνώριζα τη σημασία αυτής της έκφρασης. Φυσικά και τη γνώριζα. Τόσες
φορές την είχα ακούσει στην κυριολεκτική και στη μεταφορική σημασία από τα
χείλη του πατέρα… Θυμήθηκα τον πατέρα που κάθε μεγάλη γιορτή ευχόταν: «
Και του χρόνου να ’μαστε καλά!». Και συμπλήρωνε: «Να ’ναι ο μέτρος σωστός!».
Μου άρεσε που άκουσα ξανά αυτή τη λαϊκή έκφραση που αποδίδει έτσι
απλά την ευχή: να είμαστε όλοι παρόντες, μη λείψει κανένας! Και
επίσης, ένιωσα μέσα από αυτή την ευχή των ατόμων που ανήκουν στις «ευπαθείς
ομάδες», όπως χαρακτηρίζονται από τους ειδικούς, την έντονη αγωνία για «το
μέτρο» του χρόνου… «Γλυκειά η ζωή κι ο θάνατος μαυρίλα!»
Εύχομαι και εγώ με τη σειρά μου:
Χρόνια πολλά και «να ’ναι ο μέτρος
σωστός!». Και επεκτείνοντας την ευχή τώρα, στην εποχή του
κορονοϊού: να βγούμε υγιείς από την πανδημία. Ο «μέτρος σωστός», στην
προκειμένη περίπτωση σημαίνει: ο πληθυσμός της χώρας να μην παρουσιάσει μείωση,
λόγω απωλειών ανθρώπινων ζωών…
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Τα κείμενα των αναγνωστών που δημοσιεύονται εκφράζονται από τους ιδίους και δεν υιοθετούνται κατά ανάγκη από το παρόν ιστολόγιο.