Ο Μεγιστίας ήταν μάντης καταγόμενος από την Ακαρνανία. Η Ακαρνανία είναι το δυτικότερο κομμάτι της Στερεάς Ελλάδας και ορίζεται χονδρικά από το τρίγωνο που σχηματίζουν το Ιόνιο πέλαγος, ο Αμβρακικός κόλπος και ο ποταμός Αχελώος...
Ως γενάρχης των Ακαρνάνων αναφέρεται ο Ακαρνάν, γιος του Αλκμαίωνα. Η περιοχή κατοικείται από τα νεολιθικά χρόνια, αρχικά από Κουρήτες και Λέλεγες, όπως και η γειτονική Αιτωλία. Κατά τον 7ο π.Χ. αιώνα αποικίζουν την περιοχή οι Κορίνθιοι ιδρύοντας πόλεις όπως ο Αστακός, η Πάλαιρος, το Ανακτόριο και η Λευκάδα.
Το πολίτευμα των περισσότερων Ακαρνανικών πόλεων ήταν δημοκρατικό, υπήρχε μάλιστα και ένα είδος ομοσπονδίας μεταξύ τους, το Κοινό των Ακαρνάνων. Σημαντικότερη πόλη και έδρα του Κοινού ήταν η αρχαία Στράτος, δίπλα ακριβώς στον Αχελώο, στα σύνορα με την Αιτωλία. Άλλες σημαντικές πόλεις ήταν οι Οινιάδες, το Αμφιλοχικό Άργος, η Μεδεώνα και κυρίως το Θύρρειο που κάποια στιγμή ίσως να ήταν και η μεγαλύτερη πόλη.
Στην Αρχαία Ελλάδα οι μάντεις έπαιζαν σημαντικό ρόλο στον πόλεμο. Κάθε μάχη άρχιζε και τελείωνε με μια θυσία. Ο μάντης ήταν αυτός που μελετούσε τα σπλάχνα του ζώου και αποφάσιζε αν οι οιωνοί ήταν καλοί ή όχι. Ο Μεγιστίας ακολούθησε μαζί με τον γιο του εθελοντικά τους Έλληνες στις Θερμοπύλες.
Την παραμονή της μάχης των Θερμοπυλών (480 π.Χ.) βρισκόταν στις Θερμοπύλες και προέβλεψε πως θα πέσει στη μάχη και την ήττα τους. Ο Λεωνίδας του ζήτησε να φύγει, εκείνος όμως και αφού είχε παρθεί η απόφαση για την αναχώρηση των υπόλοιπων Ελλήνων (εκτός των Σπαρτιατών, Θεσπιών και Θηβαίων) έδιωξε με αυτούς τον μοναχογιό του και παρέμεινε μέχρι το τέλος.
Οι Ακαρνάνες έστησαν μνημείο προς τιμήν του, επάνω στο οποίο υμνούσαν, με επίγραμμα του Σιμωνίδη, το θάρρος και την αυτοθυσία που έδειξε.
μνῆμα τόδε κλεινοῖο Μεγιστία, ὅν ποτε Μῆδοι
Σπερχειὸν ποταμὸν κτεῖναν ἀμειψάμενοι,
μάντιος, ὃς τότε Κῆρας ἐπερχομένας σάφα εἰδώς
οὐκ ἔτλη Σπάρτης ἡγεμόνας προλιπεῖν.
Τούτο είναι το μνήμα του ξακουστού Μεγιστία,
που τον σκότωσαν οι Μήδοι τότε που διάβηκαν τον Σπερχειό ποταμό.
Ήτανε μάντης· ήξερε ότι έρχονταν οι Μοίρες του θανάτου,
κι όμως δεν θέλησε να εγκαταλείψει τους αρχηγούς της Σπάρτης.
(μετάφραση Θ. Κ. Στεφανόπουλος)
Σ.Ο.
