Ήταν γιος του Γεωργίου Στράτου, αδελφός με τους Νικόλαο και Κωστούλα και , ξάδελφος με τους Στράτο και Σωτήρη Στράτο. Κατάγονταν από τον οικισμό Ξερακιά του Λουτρού Βάλτου της Ακαρνανίας και ήταν πριν την επανάσταση τοπικός αρματολός και αγωνιστής κατά την διάρκεια αυτής , κατά την οποία έφερε ως τον Μάρτιο του 1826 τον βαθμό του χιλίαρχου ( πολ. φ. 72, 76 / 22 Μαρτ. 1826 , έγγραφο 43, αναφέρεται ως χιλίαρχος /πολ.φ.185 (14) 22-3-1826 ) & τον Μάϊο του 1826 ονομάστηκε από την Διοίκηση στρατηγός.
Ο λόγος του ότι δεν είχε ονομαστεί ως τον Μάρτιο του 1826 ακόμη στρατηγός , ήταν αναντίρρητα ότι οι Στραταίοι ( Νικόλαος αδελφός του και , ο Σωτήρης εξάδελφός του ) είχαν και αυτοί, ξεχωριστά , δικά τους στρατιωτικά σώματα ( Νικόλαος 100 άνδρες το 1826, πολ. φ.194), με αποτέλεσμα να μην μπορεί ο Γιαννάκης να έχει στρατιωτικό σώμα πάνω από 100 άνδρες , αλλά και ότι στον Βάλτο το 1825-1826 , ήταν τουλάχιστον επτά (7) στρατηγοί, ήτοι οι : Γιαννάκης Ράγκος , Ανδρέας Ίσκος , Γιαννάκης Μπουκουβάλας , Αναγνώστης Καραγιάννης , Δημήτρης Ι. Γεροθανάσης , Βαγγέλης Μήτσου Κοντογιάννης και ο Γεωργάκης Βαλτινός. Δηλαδή υπέρ του δέοντος αρκετοί στρατηγοί σε μία τόσο μικρή επαρχία όπως ήταν ο Βάλτος. Αντιθέτως στο Ξηρόμερο στρατηγοί ήταν οι: Θεόδωρος Γρίβας , Στάθης Κατσικογιάννης ( με αμφότερη και οι δύο δράση εκτός της Αιτωλοακαρνανίας ) , Δήμο Τσέλιος, Αποστολάκης Κουσουρής , Θεόδωρος Μαγγίνας, Ανδρέας Γριβογιώργος , Πάνο Γαλάνης ή Μεγαπάνου , Γιαννάκης Σουλτάνης και ο Κωνσταντής Βέρρης.
Ιωάννης Στράτος σε προσωπογραφία του 1843, ληφθείσα από το βιβλίο, H ιστορία έχει πρόσωπο. Μορφές του 1821 στην Ελλάδα του Όθωνα από τον Βέλγο διπλωμάτη Benjamin Mary ( εκδ. 2020). Copyright@2021 Sylvia Ioannou Charitable Foundation
Γεννήθηκε, όπως προείπαμε , το 1793, στον οικισμό Ξερακιά του Λουτρού Βάλτου Ακαρνανίας και ως γόνος αρματολικής οικογένειας ακολούθησε στην αρχή τον εξ Άρτης καταγόμενο και επιφανή , τότε , οπλαρχηγό, Γώγο Μπακόλα, μαζί με τ΄αδέλφια του Νίκο και Κωστούλα και τον ξάδελφό του Σωτήρη. Κατά την επανάσταση του ΄21 είχε δικό του στρατιωτικό σώμα από εκατό και επέκεινα Βαλτινούς στρατιώτες. Τέλος του 1824 κατέβηκε στον Μοριά , υπό τον Βαγγέλη Κοντογιάννη , του οποίου υπήρξε αξιωματικός και πήρε μέρος στις εμφύλιες συρράξεις υπό τον Καραϊσκάκη ως τα μέσα του 1825 που επέστρεψε στη Δυτική Ελλάδα και τον ακολούθησε ξανά στο στρατόπεδο του Δραγαμέστου (Αστακός) τον Αύγουστο του 1825.
Για τον Γιαννάκη Στράτο το 1825 ο Γεώργιος Κουντουριώτης εκφράζονταν με τα καλύτερα λόγια.
Αναφορά για την αντρειοσύνη και την αξιοσύνη του Γιαννάκη Στράτου στα 1825
από τον τότε πρόεδρο του Εκτελεστικού Σώματος , Γεώργιο Κουντουριώτη.
Ιδού τι έλεγε το 1825 ο Γεώργιος Κουντουριώτης , πρόεδρος του Εκτελεστικού Σώματος ( πρωθυπουργός ) για τον τότε οπλαρχηγό του Βάλτου, Γιαννάκη Στράτο του Γεωργίου.
« Προς το Σεβαστόν Εκτελεστικόν
Ο Γιαννάκης Στράτος είναι από τους καλύτερους οπλαρχηγούς της Δυτικής Ελλάδος και έδειξεν ανδρείαν εις τον πρώτον πόλεμον του Μακρυνόρους. Έχει δε και το καλόν ότι δεν διεφθάρη ακόμη. Και καθ΄ όσον επληροφορήθην ημπορεί μεγάλως να χρησιμεύση. Αλλ΄ είναι πτωχός και αδυνατεί να οικονομίσει περισσότερους υπό την οδηγίαν του εκλεκτούς στρατιώτες. Εάν είχα χρήματα ήθελα του στείλει εγώ εδώθεν την τριμηνιαίν του. Διό πέμπω αυτόσε τον αδελφόν του Νικόλαον Στράτου και παρακαλώ να του γένη η πρέπουσα περιποίησις .
Την 24 Απριλίου 1825 εν Αλμυρώ Ο πρόεδρος του Εκτελεστικού
Γεώργιος Κουντουριώτης » { πολ.φ.76 (40) }.
Μάλιστα ο Γεώργιος Κουντουριώτης, απευθύνθηκε στο υπ. πολέμου με την ακόλουθη επιστολή του και αναφέρει και τα παρακάτω επί πλέον επαινετικά λόγια για τον οπλαρχηγό του Βάλτου, Γιαννάκη Στράτο.
« Ο Γενναιότατος κ. Γιαννάκης Στράτος, διορισθείς εις τη θέση του Μακρυνόρους, έδειξεν ότι είναι και καλός στρατιώτης και καλός οδηγός, αλλά κατά δυστυχίαν δεν το εμιμήθησαν οι συνάδελφοί του.
Είναι δε δίκαιον να ευχαριστώνται οι παρόμοιοι και να προφθάνονται με τα αναγακαία, δια να ημπορούν να κάμνουν πάντοτε τα χρέη των.
Διό συσταίνω τον αδελφόν του Νικόλαον Στράτου εις το υπουργείον δια να τω γένη αμέσως ο λογαριασμός των 100 ( εκατό) στρατιωτών την από 1ης Ιανουαρίου 1825, καθώς και εκείνος του Αντιστράτηγου Ιωάννου Μπαλωμένου, ευρισκομένου εις τας αυτάς περιστάσεις με τον κ. Γιαννάκην Στράτον .
Και αυτή είναι δίκαιον να λογαριαστεί κι σιτηρέσιον επειδή στρατοπεδεύοντες εις ερημίαν , δεν ήτον δυνατόν να λαμβάνουν αλλαχόθεν προσφάγι. Και μην αργοπορήσει η κατάστρωσις των λογαριασμών των, δια να τοις γένη η δυνατή εξοικονόμησις κι να δράμουν να προφθάσουν τους συντρόφους των, οι οποίοι εις τας παρούσας περιστάσεις της Δυτικής Ελλάδος, πρέπει να προφθασθούν, δια να κάμουν τα χρέη των.
24 Απριλίου 1825 εν Αλμυρώ ο Πρόεδρος του Εκτελεστικού
Γεώργιος Κουντουριώτης » {πολ.φ.76 (39)}.
Υπήρξε μία από τις εξέχουσες στρατιωτικές προσωπικότητες της Δυτικής Ελλάδας, συγκαταλεγόμενος σε όλη την Αιτωλοακαρνανία μέσα στους πρώτους 15 αξιόλογους ανώτατους στρατιωτικούς στην περίοδο της Παλιγγενεσίας όπως π.χ τους : Γεώργιο Βαρνακιώτη, Γεώργιο Καραϊσκάκη, Θεόδωρο Γρίβα, Ανδρέα Ίσκο, Δήμο Τσέλιο, Γεώργιο Τσόγκα , Δημήτρη Μακρή, Αλεξάκη Βλαχόπουλο, Γεώργιο Βαλτινό , Ανδρέα Γριβογιώργο, Αποστόλη Κουσουρή, Γιαννάκη Στράτο, Κωνσταντή Βέρρη, Βασίλη Χασάπη, Γιάννη Σουλτάνη.
Μετά τη δημιουργία του ελληνικού κράτους έφθασε ως και τον βαθμό του υποστράτηγου .
Το 1825 βρίσκεται στην Πελοπόννησο και συμμετέχει ενεργά με τα Ρουμελιώτικα στρατεύματα, υπηρετών υπό τον Κοντογιάννη και τον Καραϊσκάκη στις εκεί διεξαχθείσες , τότε , εμφύλιες συρράξεις.
Ακολούθησε ξανά τον Καραϊσκάκη στο στρατόπεδο του Δραγαμέστου (Αστακός) το θέρος του 1825 έχοντας υπό την οδηγίαν του 100 άνδρες ( πολ.φ.152) & τέλος του 1825 όταν ο Καραϊσκάκης πήρε εντολή από την κυβέρνηση να μεταβεί στην Δερβέκιστα Τριχωνίδας, ο Γιαννάκης Στράτος κλείνεται στο Μεσολόγγι.
Στις 22 Μαρτίου 1826 από το Ναύπλιο, το στρατολογικό Σώμα του χιλίαρχου Γιαννάκη Στράτου , επιθεωρείται για στράτευμα εξ 80 ανδρών και του χορηγήθηκαν για τους μισθούς του συνολικά για το διάστημα από 1ης Απριλίου 1825 ως 22 Μαρτίου 1826 ποσό με 14.500 γρόσια. Ανάλογη επιθεώρηση του στρατεύματός του έγινε και στις 6 Ιουλίου 1826 στο Ναύπλιο, στην οποία επιθεώρηση, η Επιτροπή των λογαριασμών των στρατευμάτων, τον επιθεώρησε για στράτευμα , συνολικά 80 ανδρών. {πολ.φ.194}.
Μετά την πτώση του Μεσολογγίου, ερχόμενος όπως όλοι οι Εξοδίτες στο Ναύπλιο , ονομάστηκε από την κεντρική Διοίκηση στρατηγός και ορίστηκε Φρούραρχος στο Ίτσ Καλέ ( Ακροναυπλία) ( πολ.φ.199) μαζί με τον αδελφό του Νικόλαο και τον Νάση Φωτομάρα, σαν αντιστάθμισμα στο Παλαμήδι, που Φρούραρχος, τότε , ήταν ο Θεόδωρος Γρίβας, με τον οποίον ήταν στρατιωτικά αντίζηλοι αν και ήταν και συγγενείς.
Κατάλογος αξιωματικών του Καραϊσκάκη με τους υπ΄ αυτόν άνδρες του, στο στρατόπεδο στο Δραγαμέστο Ξηρομέρου, τον Αύγουστο του 1825. 13ος ο Γιαννάκης Στράτος με 130 άνδρες.{ πολ.φ.152}
Το επιθεωρηθέν στις 6 Ιουλίου 1826 στρατιωτικό Σώμα του Γιαννάκη Στράτου με 80 υπ΄ αυτόν άνδρες
Το 1827 οι Γιαννάκης Στράτος και Θεόδωρος Γρίβας ήρθαν σε ένοπλη σύγκρουση με επακόλουθο συχνών κανονιοβολισμών μεταξύ των δύο φρουρίων, αλλά και φονικών οδομαχιών μέσα στο Ναύπλιο με αποτέλεσμα να σκοτωθούν και να τραυματιστούν περίπου πενήντα άτομα καθώς και θανάσιμα ο τότε βουλευτής Βάλτου Χρήστος Γεροθανάσης ευρισκόμενος μάλιστα μέσα στο κοινοβούλιο. Παράλληλα, οι άνδρες του Γιαννάκη Στράτου αιχμαλώτισαν αρκετούς κατοίκους, μεταξύ των οποίων και τους Αναγνώστη και Κανέλλο Δεληγιάννη, οι οποίοι είχαν συνάψει συμμαχία με τον Γρίβα μέσω κουμπαριάς και γενικά οι άνδρες του προέβαιναν σε πλιάτσικο. Αργότερα οι άνδρες του Στράτου ήρθαν σε ένοπλη αντιπαράθεση με χωρικούς του Άργους που είχαν αρνηθεί να τους παραχωρήσουν τρόφιμα που προορίζονταν για τα στρατεύματα. Αυτές οι συγκρούσεις αναμεταξύ του Γρίβα και του Στράτου, αλλά και του Κωνσταντή Βέρρη που ήταν φρούραρχος στους Μύλους, προκάλεσαν αλγεινή εντύπωση στους ξένους που βρίσκονταν εκείνη την εποχή στο Ναύπλιο.
Μία μαρτυρία περί της απείθαρχης συμπεριφοράς των στρατιωτών του Γιαννάκη Στράτου προς τους Αργείτες, υπογεγραμμένη στις 13 Ιουλίου 1827, από τον Ιωάννη Ξένο, καταδεικνύει του λόγου το αληθές.
“ Προς την Αντικυβερνητικήν Επιτροπήν
Η εν Ναυπλίω οικία μου κατακρατείται από στρατιώτας του στρατηγού Ιωάννη Στράτου εξ αρχής της ενεστώσης ταραχής. Σιμά δε ότι μου έφθειραν πολλά πράγματα και με αναγκάζουν να τρέφω καθημερινώς πότε τεσσαράκοντα , πότε ολιγότερους και πότε πλειότερους στρατιώτας...”
Παρόμοια στάση κρατούσαν και οι στρατιώτες του Θοδωράκη Γρίβα, όπως παραδειγματικά φαίνεται και από την παρακάτω διαμαρτυρία του Γιαννάκη Στράτου προς το υπουργείο πολέμου. {πολ.φ.201 (2),(32)}
« Οι Γριβαίοι σήμερον έπιασαν δυο στρατιώτες μου έξω από την πόρτα της φρουράς και τον μεν έναν τον εξαρμάτωσαν και τον απόλυσαν τον δε άλλον τον βαστούν. Σήμερον εγυμνώσαν και το εργαστήρι του ιδικού μου Κουτζιαυτόπουλου και του πήραν έως δώδεκα χιλιάδες γρόσια πράμα.
Ζητώ να μάθω από τη Γραμματεία των Πολεμικών , αν διατάχθηκαν οι Γριβαίοι να παύσωσιν του λοιπού από τα παρόμοια και αν επιστρέψει τα αρπαχθέντα οπίσω.
Ιδέ να συλλάβω μέρος των στρατιωτών του οπού περιφέρονται ελευθέρως εις τα σοκάκια χωρίς να τους ενοχλήσει τινά εις το παραμικρόν , για να αποζημιωθώσι εκείνοι οπού τους αρπάχθηκαν σήμερον τα πράγματά των και να τους βαστάξω έως ότου αφήσει ελεύθερον τον στρατιώτην μου .
Με σέβας μένω.
Τη 15 Ιουλίου 1827 Ναύπλιον Ιωάννης Στράτος » {πολ.φ.201 (2),(32)}
Υπήρξε με λίγα λόγια το εξάμηνο πριν την έλευση του Ιωάννη Καποδίστρια στην Ελλάδα, πλήρης και ανεξέλεγκτος αναρχία και με πολλαπλές παραβατικότητες (πλιάτσικο, εκβιασμοί , δολοφονίες ,κλπ) στο Ναύπλιο αλλά και σε ολόκληρη την τότε ελεύθερη Ελλάδα.
Κάτω από αυτό το κλίμα η Αντικυβερνητική Επιτροπή (κυβέρνηση) με τον αρχιστράτηγο Ρίχαρντ Τσώρτσ , κατάργησαν τον στρατηγό Σταύρο Γρίβα από πολιτάρχη του Ναυπλίου και , στη θέση του διόρισαν τον αντιστράτηγο, Ηλία Τσαλαφατίνο , καταγόμενο από το Οίτυλο της Μάνης {πολ.φ.201(9)}.
Παράλληλα η κυβέρνηση έδωσε εντολή τόσο ο Θεόδωρος Γρίβας όσον και ο Γιαννάκης Στράτος να παραδώσουν τα κλειδιά από τα φρούρια του Παλαμηδίου που το κρατούσε ο Θεόδωρος Γρίβας και αυτό της Ακροναυπλίας (Ιτσ Καλέ) που το κρατούσε ο Γιαννάκης Στράτος {πολ.φ.201 (15)}.
Ιδού και οι σχετικές εντολές της κυβέρνησης προς τους απείθαρχους Ακαρνάνες φρουράρχους στο Ναύπλιο, υπογεγραμμένη από τον τότε πρωθυπουργό Γεώργιο Πέτρου Μαυρομιχάλη και, τον Αιτωλό υπουργό στρατιωτικών, Αλεξάκη Βλαχόπουλο.
Ο διορισμός του Αντιστράτηγου Ηλία Τσαλαφατίνου ως Πολιτάρχη Ναυπλίου και φρούραρχο της Αντικυβερνητικής Επιτροπής ( η τότε κυβέρνηση, μέχρι να ρθεί ο κυβερνήτης Ιω. Καποδίστριας )
Ιδού και έτερη εντολή από την κυβέρνηση προς τους φρουράρχους του Παλαμηδίου Θοδωράκη Γρίβα και του Ίτς Καλέ Γιαννάκη Στράτο, που τους προτάσσουν να περιορισθούν στα καθήκοντά τους εντός των φρουρίων και όχι σε αυτά μέσα στην πόλη, που τα είχαν ήδη αναθέσει στον Μανιάτη αντιστράτηγο Ηλία Τσαλαφατίνο. Αλλά οι σκληροτράχηλοι Ακαρνάνες στρατηγοί, συνέχιζαν να μην πειθαρχούν στις εντολές της κεντρικής στρατιωτικής και πολιτικής διοίκησης. Έτσι στις 17 Ιουλίου 1827 η κεντρική Διοίκηση του Ναυπλίου (προσωρινή κυβέρνηση) διατάσσει τους στρατηγούς: Ιωάννη Στράτο και Θεόδωρο Γρίβα να περιορισθούν στα καθήκοντά τους, σύμφωνα με το παρακάτω Διάταγμα της {πολ.φ.201 (9)}.
« αριθ. 286 Ελληνική Πολιτεία
Η Αντικυβερνητική Επιτροπή
Επειδή η Βουλή συγκατατίθεται εις την προς αυτήν προβληθείσαν γνώμην της Κυβερνήσεως περί αταξίας του Ναυπλίου
Διατάττει
Αον. Ο στρατηγός Θεόδωρος Γρίβας να περιορισθεί μόνον εις το φρούριον του Παλαμηδίου με
τόσον αριθμόν στρατιωτών , όσον ήθελεν εγκρίνει ο Αρχιστράτηγος.
Βον. Ο στρατηγός Ιωάννης Στράτος να περιορισθεί μόνον εις το Φρούριον του Ιτς Καλέ, με τόσον
αριθμόν στρατιωτών όσον ήθελε εγκρίνει ο Αρχιστράτηγος.
Γον. Η πόλις του Ναυπλίου τα περί αυτήν κανονιοστάσια , η πύλη , ο αιγιαλός και το εκτός της
πόλεως μέρος ( όπου είναι και καλύβες ), να παραδοθώσιν εις χείρας του Αρχηγού της Φρουράς
της Κυβερνήσεως Ηλία Τζαλαφατίνου
Δον. Όλοι οι λοιποί στρατιωτικοί εκτός των Στρατιωτικών της Φρουράς της Κυβερνήσεως , να
εξέλθωσιν χωρίς εξαιρέσεώς των, έξω του Ναυπλίου.
Εον. Όλαι αι οικίαι του Ναυπλίου τόσον Εθνικές όσον και ιδιόκτητοι, να αδειασθούν χωρίς να
μένει εις αυτάς ούτε εις στρατιώτης.
ΣΤον. Ο Αρχιστράτηγος να ενεργήση το παρόν Διάταγμα.
Εν Ναυπλίω (εκ του εις θαλασσίου Φρουρίου) τη 17 Ιουλίου 1827. Η Αντικυβερνητική Επιτροπή
Ο επί των Πολεμικών της Γραμματείας της Επικρατείας Γεώργιος Μαυρομιχάλης
Αλεξάκης Βλαχόπουλος Ιωάννης Νάκος »
Παράλληλα ο Αιτωλοακαρνάνας υπουργός των πολεμικών , Αλεξάκης Βλαχόπουλος , την αυτή ημέρα , δίνει εντολή να ενισχυθεί ο αρχιστράτηγος Ρίχαρντ Τσώρτς και με τον Τακτικό στρατό του συνταγματάρχη Κάρολου Φαβιέρου, προς αντιμετώπιση τυχόν ταραχών στο ήδη άναρχο εκείνη την εποχή Ναύπλιο και παράλληλα δίνεται νέα διαταγή ( ιδέ κάτωθι) όλοι οι στρατιωτικοί που βρίσκονται στο Ναύπλιο να υπακούσουν μόνον στον αρχιστράτηγο Ρίχαρντ Τσώρτσ και πουθενά αλλού. {πολ.φ.201(56), (15)}
« αριθ. 295 Ελληνική Πολιτεία
η Αντικυβερνητική Επιτροπή
Διατάττει
Αον . Να διαταγώσιν όλοι εν γένει οι του Ναυπλίου οπλαρχηγοί να υπακούσωσιν εις τας διαταγάς του
Αρχιστρατήγου , καθότι αν δεν υπακούσωσιν θέλουν ληφθώσι τα προς τιμωρίαν των απειθούντων
δραστήρια μέτρα.
Βον. Η επί των Πολεμικών Γραμματεία της Επικρατείας να ενεργήση το παρόν διάταγμα
Εν Μπουρτζίω τη 18 Ιουλίου 1827 η Αντικυβερνητική Επιτροπή
Γεώργιος Μαυρομιχάλης , Ιωάννης Νάκος
ο επί των Πολεμικών Γραμματεύς της Επικρατείας , Αλ. Βλαχόπουλος »
Η εντολή της κυβέρνησης προς όλους τους στρατιωτικούς του Ναυπλίου να υπακούσουν μόνον στις διαταγές του αρχιστράτηγου Ρίχαρντ Τσώρτς { πολ. φ.201 (15)}
Και στις 18 Ιουλίου 1827, ο αρχιστράτηγος Ρίχαρντ Τσώρτς , ως ξένος γάρ και μη συνειδητοποιώντας το τραχύ και οξύ πνεύμα της τότε επικρατούσας αναρχίας στο Ναύπλιο και ιδιαίτερα, μη κατανοών τον γριβικό χαρακτήρα του οξύθυμου στρατηγού Θοδωράκη Γρίβα ο οποίος αναντίρρητα πήρε το αξίωμα του στρατηγού μέσα από αναρίθμητες μάχες και με πολλαπλές στο σώμα του πληγές, αναφέρεται προς την Κυβέρνηση, για την άρνηση παραδόσεως του Παλαμηδίου , εκ μέρους του Γρίβα , ως εξής { πολ.φ.201(11)}:
« Οι αδελφοί Γρίβα μήτε εκ τας της Κυβερνήσεως, μήτε εις τας εδικάς μου διαταγάς υπήκουσαν. Δεν ηθέλησαν να παραδώσουν τας πύλας εις τον Τζαλαφατίνον τον αρχηγόν της Φρουράς της Κυβερνήσεως. Προσκαλώ την Κυβέρνησιν να κόψη πάσαν με την πόλιν κοινωνίαν. Θέλω διακηρύξω και την πόλιν και το Παλαμήδι ως αποκλεισμένον. Δεν εχάρισα μηδέ μίαν στιγμήν, μήτε εις τον Σταύρον Γρίβαν, μήτε εις τους στρατιώτας του, δια να στοχασθούν αν πρέπει να υπακούσουν ή όχι εις τας διαταγάς της Κυβερνήσεως. Ήδη οφείλω να πράξω καθώς απαιτεί η τιμή της Κυβέρνησης, η ιδική μου, και το καλόν της Ελλάδος. Εν τάχει. Η Κυβέρνησις βλέπει ότι προς το παρόν μήνα να διαφεντισθεί με την δύναμιν. Εγώ κατ΄ αυτή την περίστασιν θέλει υποστηρίξει την Κυβέρνησιν με την στρατιωτικήν δύναμιν.
Αρχιστρατηγείο 18 Ιουλίου 1827
Ο Αρχιστράτηγος. Ρίχαρντ Τσώρτσ »
Και με το 294/1827 Διάταγμα, βλέπουμε ότι την Αντικυβερνητική Επιτροπή συνεχίζει να την απασχολεί η ανταρσία στο Ναύπλιο των στρατηγών Γρίβα και Στράτου και διατάσσει τα παρακάτω :
« 294 Ελληνική Πολιτεία
Η Αντικυβερνητική Επιτροπή
Θεωρούσα εκ των αναφορών του Αρχιστρατήγου των εις απαίτησιν του υπ΄ αριθ. ..διατάγματος ότι μέλλειν να παρασιχθώσιν μεγάλες ταραχές εις την πόλιν Ναυπλίου .
Επειδή κατά το υπ΄ αριθ...προβούλευμα της Βουλής απεφασίσθη να διαταγώσιν αμφότεροι εις το παραδόσωσιν τας κρατουμένας θύρας και κανονοστάσια και επειδή μόνον ο Θεόδωρος Γρίβας φαίνεται διαταττόμενος και δεν γνωστοποιείται αν διετάγησαν αμφότεροι ταυτοχρόνως :
Διατάττει
1ον. Να ερωτηθεί ο αρχιστράτηγος αν και οι δύο διετάγησαν και αν ο Ιωάννης Στράτος παραχώρησεν την
παρ΄ αυτού θύραν και κανονοστάσια και παρέδωσεν αυτά εις τον παρά της Κυβερνήσεως διωρισθέντα ,
επικυρωθέντα παρά του αρχιστράτηγου και αναγνωρισθέντα αρχηγό της φρουράς της Κυβερνήσεως κον
Ηλίαν Τζαλαφατίνον , ή αν μόνον διετάγη ο Στρατηγός Γρίβας και αν διετάγησαν ταυτοχρόνως και οι
λοιποί οπλαρχηγοί οι μη ευχόμενοι και ανήκοντες εις τα διατρέξαντα ,να εξέλθωσιν της πόλεως .
2ον. Να ληφθεί εγκαίρως η απάντησις παρά του αρχιστρατήγου, δια να διευθυνθεί υπ΄ όψιν και της Βουλής ,
ομού με τας παρασχεσθείσας αναφοράς του αρχιστρατήγου , καθότι μόνη η κυβέρνησις δεν δύναται να
αποφασίσει .
3ον. Ο επί των Πολεμικών Γραμματεύς της Επικρατείας να ενεργήση το παρόν Διάταγμα.
Εν Μπουρτζίω τη 18 Ιουλίου 1827 Η Αντικυβερνητική Επιτροπή
Γεώργιος Μαυρομιχάλης ,
Ιωάννης Μαρκής Μιλαήτης ,
Ιωάννης Νάκος » {πολ. φ. 201(75)}
Το Διάταγμα 294 /18 Ιουλίου 1827 της Αντικυβερνητικής Επιτροπής (κυβέρνηση) {πολ.φ. 201(75)}
Τα πάντα εκείνη την εποχή στο Ναύπλιο και στο Παλαμήδι ελέγχονταν όπως προαναφέραμε από τον Θεόδωρο Γρίβα και , η Ακροναυπλία από τους αδελφούς Γιαννάκη και Νικόλαο Στράτο (Αμφιλοχία) , αμφότεροι Αιτωλοακαρνάνες στρατηγοί και αναμεταξύ τους μάλιστα και συγγενείς.
Τόση ήταν η αντίδραση και η άρνηση του Γρίβα να παραδώσει το Παλαμήδι, όπου σε συγκεκριμένη εντολή προς υπακοή στον αρχιστράτηγο Ρίχαρντ Τσώρτς, οι επιφανείς υπό τον Θεόδωρο Γρίβα, αξιωματικοί του, απάντησαν προς τον αρχιστράτηγο Τσώρτς με την ακόλουθη απαξιωτική επιστολή τους.
« Ελήφθη και άλλη διαταγή σας να υπακούσωμεν απεριορίστως εις τας διαταγάς του Αρχιστρατήγου . Απεκρίθημεν και άλλοτε. Ημείς είμεθα του Σώματος του στρατηγού Θεοδώρου Γρίβα. Την εξοχοτητά του την έχομεν αρχηγόν εκ πάλαι. Θέλει διατάξει όθεν η Σεβαστή Κυβέρνησις τον αρχηγόν μας δια να διευθυνθεί η τακτική σειρά της δουλεύσεως. Σας σημειούμεν ότι ταγίνια μας λείπουνται εισέτι και αγνοούμεν δι αυτό αφ΄ου η Σεβαστή Κυβέρνησις γράφει ότι διέταξε να μας δοθούν τα δίκαια και νόμιμα ταγίνια.
Μένομεν με όλον το Σέβας.
Κρυονέρι τη 23 Ιουλίου 1827 Η πρώην Πολιταρχείας Φρουρά
Γαρδικιώτης Γρίβας , Γεώργιος Σουλτάνης , Παναγής Γαλάνης , Γιαννάκης Λαμπρόπουλος, Νικόλαος Δραγαμεστινός , Θανάσης Καρδάρας και λοιποί ». [πολ. φ.202 (37)]
Ξηρομερίτες οπλαρχηγοί στη Φρουρά του Παλαμηδίου το 1827 που δεν πειθαρχούσαν στον υπουργό πολέμου , αλλά στον από ανέκαθεν φυσικό τους αρχηγό, τον στρατηγό Θεόδωρο Γρίβα
Μιλάμε για την εποχή του 1827 που με ομόφωνη απόφαση της η Γ΄ Εθνικής Συνέλευσης (1827) όρισε αρχιστράτηγο των ελληνικών στρατευμάτων τον Ρίχαρντ Τσώρτσ. [ Εκτ.φ.216 / 4 Απρ. 1827, Γεν. Γραμ.φ.210/9 Απρ. 1827 & εφημ. ΓΕΝΙΚΗ Φ.58/1827 ]. Και οι Ξηρομερίτες αξιωματικοί στο Παλαμήδι δεν αναγνώριζαν τον αρχιστράτηγό τους, Ρίχαρντ Τσώρτς , σύμφωνα με το παραπάνω έγγραφο.
Είχαν βλέπετε οι Ξηρομερίτες την δικιά τους «κυβέρνηση», την ξεροκεφαλιά και το εγώ, που χαρακτηρίζει δυστυχώς ακόμη και σήμερα τον τόπο μας.
Η απόφαση της Γ΄ Εθνοσυνέλευσης στις 4 Απριλίου 1827 με την οποία ο Ρίχαρντ Τσώρτς διορίζεται Αρχιστράτηγος και Διευθυντής απασών των κατά Ξηράν δυνάμεων της Ελλάδος {Εκτελ.φ.216}
Αντίστοιχες διαταγές προς συμμόρφωση των στρατηγών Θεόδωρου Γρίβα και Γιαννάκη Στράτου, εξέδιδε συνεχώς ο αρχιστράτηγος Ρίχαρντ Τσώρτς και η προσωρινή κυβέρνηση ( Αντικυβερνητική Επιτροπή ) { πολ.φ.204 (76)}, αλλά εις μάτην. Δεν πειθαρχούσαν επ΄ ουδενί στην κυβέρνηση, ούτε ο Γρίβας ούτε και ο Γιαννάκης Στράτος. Τέλος στις 12 Αυγ. 1827 ο Γρίβας εδέησε να απαντήσει στον Τσώρτς , με διπλωματικές όμως υπεκφυγές , όπως βλέπουμε στην παρακάτω προς τον Τσώρτς επιστολή του {πολ. φ. 204 (109)}.
« Εξοχώτατε Αρχιστράτηγε
Έχω τιμήν μα απαντήσω την από σήμερον μηνολογουμένη διαταγήν σας, δια την εκστρατείαν. Σας παρακαλώ δε επειδή και ακόμη δεν ημπόρεσα να οικονομήσω τας εδώ και εκεί διασκορπισμένας υποθέσεις μου, καθώς και τους λογαριασμούς μου, εν ταυτώ να εξοικονομήσω και τους συντρόφους μου, οι οποίοι είναι τόσον καιρόν στερεμένοι τα ανήκοντά τους. Δια να μοι δοθεί η άδεια να εμποδισθώ 15-20 ημέρας. Ο αδελφός μου όμως Σταύρος να εκστρατεύσει εμπορεί, καθώς εκστρατεύσουν και τα υπόλοιπα σώματα. Δυσκολεύονται μ΄ όλον τούτο πολλοί των συντρόφων, οπού δεν διατάξατε που να ασφαλισθούν αι γυναίκες και τα παιδιά των. Αυτοί θέλουν εκστρατεύσει αι δε γυναίκες των που να μείνουν; Δια τούτο παρακαλώ να διατάξετε την ασφάλειαν καθώς και τα καθημερινά ταγίνια των να τους δίδονται ως και της φρουράς. Προς τούτοις επειδή και ο αριθμός των 200 της φρουράς του Παλαμηδίου δεν είναι αρκετή ως προς την έκτασίν του, να επαυξήσετε με άλλους τόσους. Είμαι βέβαιος ότι επληροφορήθητε την έκτασίν του, διό και δεν αμφιβάλω ότι θέλει γενή αυτή η αύξησις. Προσμένω απόκρισίν σας προς οδηγίαν μου. Και έσωσθε βέβαιοι ότι είμαι χωριστά. Της εξοχότητα Σας.
Εν Παλαμηδίω τη 12 Αυγούστου 1827 προθυμότατος πατριώτης
Θεόδωρος Γρίβας »
Ο Αρχιστράτηγος του ζητούσε να παραδώσει το Παλαμήδι και ο Γρίβας ζητούσε άλλους 200 ακόμη στρατιώτες για να ενισχύσει λέει την Φρουρά του στο Παλαμήδι…Τραγελαφική κατάσταση….
Η κυβέρνηση και ο αρχιστράτηγος ως ήταν φυσικό, δεν έμειναν απαθείς, αλλά πήραν δραστικά μέτρα προς εξάλειψη της επικρατούσας αναρχίας στο Ναύπλιο.
Έτσι μετά τον διορισμό του Ηλία Τσαλαφατίνου ως Πολιτάρχη στο Ναύπλιο , ο αρχιστράτηγος Τσώρτς φέρνει στο Ναύπλιο στις 21 Ιουλίου 1827 τον αντιστράτηγο Βελισάριο Καλογήρου με 125 υπ΄ αυτόν άνδρες και του ορίζει δια να παραλάβει τα κανονοστάσια από την Ακροναυπλία που έλεγχε, τότε, ο Γιαννάκης Στράτος {πολ.φ.201(140).
Στις 12 Αυγούστου 1827 με απόφασή του ο Τσώρτς , ορίζει τον χιλίαρχο Βελισάριο Καλογήρου ως Γενικό Κομαντάτ δε πλάς ( έτσι αναφέρει ακριβώς η απόφαση ) και τον Ηλία Τσαλαφατίνο τον περιορίζει σε καθήκοντα αστυνομικά ( …τον Ηλίαν Τζαλαφατίνο θέλει διοικεί τον λόχον της Αστυνομίας της Κυβερνήσεως), αναφέρει σχετικά η διαταγή του Τσώρτς.{πολεμ.φ.204 (110)}. Ο δε Βελισάριος Καλογήρου, αναφέρει μεταξύ των άλλων, η απόφαση
« θέλει φυλάττει τα κανονοστάσια της πόλεως και τας θύρας αυτάς και θέλει εκτελεί τα τον Στρατιωτικόν Αστυνόμον. Ο Καπετάν Νικόλαος Στράτος (αδελφός του Γιαννάκη Στράτου) θέλει φρουρεί προσωρινώς τον Ίτζ Καλέ , χωρίς να ανακατώνεται καθόλου εις τα πράγματα της πόλεως ειμί όταν προσκαλεσθή από τας αστυνομικάς και στρατιωτικάς αρχάς. Και ο Γαρδικιώτης Γρίβας ( αδελφός του Θοδωράκη Γρίβα) θέλει μένη προσωρινώς με διακοσίους ανθρώπους εις το Παλαμήδι. Το Ναύπλιον θέλει έχει όλα τα αναγκαιούντα εις μίαν πολεμικήν θέσιν, καθώς και όλα τα συντίνοντα εις ασφάλειαν των πολιτών. Η αυτού Εξοχότης ο Αρχιστράτηγος (αναφέρεται στην απόφαση) θέλει είναι ο ίδιος ο Γενικός Στρατιωτικός Διοικητής του Παλαμηδίου , του Ναυπλίου και του Ίτζ Καλέ.» {πολ. φ. 204 (110) }.
Κάτω από αυτό το πνεύμα οι δύο αντίπαλοι Γιαννάκης Στράτος και Θεόδωρος Γρίβας και εφόσον η κυβέρνηση μετακόμισε από το Ναύπλιο στην Αίγινα , λόγω της υπάρχουσας αναρχίας και όχι μόνον, προέβησαν σε προσωρινή εκεχειρία, συντάσσοντας από κοινού στις 22 Αυγούστου 1827 την ακόλουθη επιστολή, την οποία και απηύθυναν στην κυβέρνηση, αναφέροντας τα εξής {πολ.φ.205 (29)}:
Η κοινή επιστολή των φρουράρχων του Ιτζ Καλέ Γιαννάκη Στράτου και του Παλαμηδίου Θοδωράκη Γρίβα.
« Προς την Σεβαστήν Αντικυβερνητικήν Επιτροπήν της Ελλάδος
Σπεύδομεν να κοινοποιήσωμεν εις την Σεβαστήν ταύτην Κυβέρνησιν, ότι, ευθύς μετά την εντεύθεν αναχώρησίν της, έγινε μεταξύ μας δεσμός ιερός και ακλόνητος, βάσιν έχων κυρίως την ησυχίαν και ασφάλειαν των κατοίκων του Ναυπλίου, τα οποία αυτά άνευ αναβολής και ενεργήθηκαν και ενεργούνται προς ευχαρίστησίν τους. Η Σεβαστή Κυβέρνησις πεπεισμένη εις τούτον, δεν θέλει αμφιβάλλει την δραστήριον ενέργειαν του ιερού σκοπού μας. Αλλ΄ η πολυαρχία είθε να μην προσφέρει δυσκολίας εις την διατήρησιν της άκρας ησυχίας. Δια τούτο αν η Σεβαστή Κυβέρνησις ήθελεν εγκρίνει μεταβολήν της τοιαύτης διευθετήσεως, ελπίζομεν να μην υπάρξει αλλαχού τελειοτέρα ευταξία, ησυχία και ασφάλεια της ιδιοκτησίας ,τιμής και υπολήψεως. Στέλνονται δε επίτηδες οι αδελφοί μας κύριοι Δούκας Κωνσταντίνου και Αναγνώστης Εμμανουήλ επί σκοπώ, δια να παραστήσουν εις την Σεβ. ταύτην Κυβέρνησιν και στοματικώς περί πάντων τα δέοντα και ευαρεστηθείτε να δώσετε πίστιν εις τους λόγους των. Ότι αποστέλλονται ως αντιπρόσωποί μας.
Μένομεν με το βαθύτατον Σέβας.
Τη 22 Αυγούστου 1827 οι Φρούραρχοι
Εν Παλαμηδίω και Ιτζ Καλέ Θεόδωρος Γρίβας , Ιωάννης Στράτος »
Ενώ το Παλαμήδι εξακολουθούσε να κρατείται από τον Θεόδωρο Γρίβα, το Ιτζ Καλέ παραδόθηκε από τους αδελφούς Γιαννάκη και Νικόλαο Στράτο τέλος Αυγούστου 1827 στον Βελισάριο Καλογήρου, δηλαδή όπως είχε διατάξει και επιζητούσε ο Αρχιστράτηγος Ρίχαρντ Τσώρτς. Τελικά το Παλαμήδι το παρέδωσε ο ίδιος ο Γρίβας στον κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια τον Μάιο του 1828, αφού ομολόγησε την πίστη του προς τον Κυβερνήτη και του παρέδωσε τα κλειδιά. [ Δ. Καμπούρογλου , Θεόδωρος Γρίβας, σελ.112] και προγενέστερα στις 1 Ιανουαρίου 1828 είχε υποβάλλει τα σέβη του, προσωπικά, στον Καποδίστρια, ο ίδιος ο στρατηγός Θεόδωρος Γρίβας.{Γεν. Γραμ.φ.1}
“ Εξοχώτατε.
Ηυδόκησεν τέλος η θεία Πρόνοια δια να έλθη η στιγμή ην η δύστυχος Ελλάς ημπορεί αναμφιβόλως πλέον να χαρή στερεωμένην και ακλόνητον την ανεξαρτησίαν της. Ο πατήρ, ο Σωτήρ της Ελλάδος έφθασεν εις τους αιμοσταγείς μεν, αλλά μητρικούς κόλπους της . Ήλθεν ο Κυβερνήτης αυτής, ήλθεν ο σκόπελος του ολεθρίου φατριασμού , όστις επτά ήδη επλήγωσε καιρίως την Ελλάδα. Ο αφιλοπρόσωπος κριτής, ο αφατρίαστος Κυβερνήτης ήλθεν , ήλθεν και η πολυπόθητός μου διορία δια να αφιερώση την τιμήν , την ζωήν και υπόληψιν του ταπεινού ατόμου μου, και της δεινοπαθούσης πατρίδος μου Ρούμελης απολύτως εις την αξιοσέβαστον Εξοχότητά Σας. Διότι αι ραδιουργείαι και η ιδεοτέλεια των αντιπατριωτών παύουν ήδη και ο απειθώς υποσημειούμενος δεν θέλει είναι το κέντρον των βελών του αντιπατριωτισμού. Παραδίδω δια τούτο εις την Εξοχότητά Σας, τον Σεβαστόν μοι Κυβερνήτην της Ελλάδος, το αξιόλογον τούτο Φρούριον, το οποίον δια Διαταγών δύο κατά καιρούς Διοικήσεων της Ελλάδος εμπιστευθέν μοι εφύλαξα. Το εφύλαξα εναντίον τόσων επιβουλών φατριασμού , οικονομικών δύο έτη σχεδόν την φρουράν ταύτην εξ ιδίων μου και με χρήματα και τροφάς ως επί το πλείστον. Εξ ιδίων μου διατήρησα και τέσσαρας εκστρατείας , το Σώμα Παλαμηδίου υπό τους αδελφούς μου, κατά την Ρούμελην πέρυσιν, αποσιωπώ τα προτού. Εις κέντρον της Ρούμελης εθεωρείτο αυτό το φρούριον από όλους εν γένη τους πατριώτας Ρουμελιώτας. Το Φρούριον τούτο το παραδίδω εις την εξουσίαν της εξοχότητός Σας. Θέλετε ευαρεστηθεί δε να με διατάξητε, με όσους εγκρίνομαι άξιος και ικανός, δια να δουλεύσω και του λοιπού την πατρίδα και τον Κυβερνήτην μου. Η δύναμις ήτις θέλει με δοθεί, θέλει είναι απεριορίστως δύναμις της εξοχότητός Σας. Πέντε αυτάδελφοί μου Γρίβα είμεθα , και είμεθα όλοι έτοιμοι να θυσιασθώμεν δια την πατρίδα και τον εξοχότατον Κυβερνήτην ημών. Διότι μήτε στιγμήν εστέρξαμεν να προσφέρωμεν, υποκριτικώς καν, λύτρα υποταγής εις τους Τούρκους, ως οι περισσότεροι. Δια τας μέχρι τούδε πράξεις και έργα μου , καθ΄ όσον έγινα ωφέλιμος ή επιβλαβής τού έθνους, είμαι έτοιμος να δώσω λόγον ευάρτεστον. Το ταπεινόν μου τούτο παρεκάλεσα να εγχειρίση εις την εξοχότητά Σας, ο πατριώτης και αγαθός πολίτης Κύριος Θεροτόκης, όστις αμέτοχος πάντοτε φατριών και εφησυχάζων παρετήρει ειλικρινώς τα διατρέχοντα. Γνωρίζει δε εκ πείρας καλώς τα γινόμενα και απήλαυσεν δια τον αφατριασμόν του το Σέβας και την υπόληψιν των πατριωτών. Θέλετε ευαρεστηθεί δια τούτο Εξοχώτατε ! να δεχθήτε τας εγκαρδίους προσκυνήσεις μου και την τελείαν ευπείθειάν και υποταγήν μου εις τας Σεβαστάς Διαταγάς της Εξοχότητός Σας . Είμαι δε της Σεβαστής μοι εξοχότητός Σας με βαθύτατον Σέβας κλπ
την 1ην Ιανουαρίου 1828 ευπειθέστατος πατριώτης
εκ Παλαμηδίου Θεόδωρος Γρίβας ”
Η παράδοση του φρουρίου του Παλαμηδίου στον κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια
από τον στρατηγό Θεόδωρο Γρίβα , στις 1 Ιανουαρίου 1828
Αργότερα στις 4 Οκτωβρίου 1827 η κυβέρνηση δίνει εντολή να εκστρατεύσουν, οι μέχρι τώρα φρούραρχοι Θεόδωρος Γρίβας (Παλαμήδι), Ιωάννης Στράτος (Ιτζ Καλέ) και Κωνσταντής Βέρρης (Μύλοι Άργους) , στην εκστρατεία κατά την Στερεά Ελλάδα υπό τον Τσώρτς. Ιδού και η σχετική διαταγή {πολ.φ.209 (42)}
« 623 Ελληνική Πολιτεία
η Αντικυβερνητική Επιτροπή
Επειδή δια την Γενικήν εκστρατείαν της Στερεάς Ελλάδος συρρέουν όλα τα στρατεύματα εις το Γενικόν Στρατόπεδον προς αντίκρουσιν του εχθρού εις την κρίσιμον ταύτην περίστασιν, θεωρήσασα επάναγκες να προσκαλέση και τους εν τοις Φρουρίοις Ναυπλίου οπλαρχηγούς εις την αυτήν εκστρατείαν.
Διατάττει
1ον. Να προσελθώσιν οι στρατηγοί Θεοδωρος Γρίβας, Ιωάννης Στράτος και Κωνσταντής Βέρρης δια να ακολουθήσουν εις την Γενικήν κατά της Στερεάς Ελλάδος εκστρατείαν .
2ον. Να ειδοποιηθούν ότι η Κυβέρνησις προμηθεύσει χρήματα, τροφάς και πολεμοφόδια, τα οποία θέλουσιν διευκολύνει την εκστρατείαν των.
3ον. Να αποσταλή προς αυτούς η πρωτότυπος επιστολή των αντιπροσώπων και προκρίτων της Στερεάς Ελλάδος, η προτρεπτική περί της αυτής υποθέσεως και πεσημπτωμένη τη 1η Οκτωβρίου 1827 ( ης αντίγραφον να μείνη εν τοις αρχείοις ) .
4ον. Η επί των Πολεμικών Γραμματεία της Επικρατείας να ενεργήση το παρόν Διάταγμα .
Εν Αιγίνη τη 4 Οκτωβρίου 1827 Η Αντικυβερνητική Επιτροπή
Γεώργιος Μαυρομιχάλης, Ιωάννης Μηλαήτης, Ιωάννης Νάκος »
Όταν ο Ρίχαρντ Τσώρτς εξεστράτευσε στις 17 Νοεμβρίου 1827 στη Δυτ. Ελλάδα και έστησε το στρατόπεδό του στο Δραγαμέστο (Αστακός) με σκοπό την ανακατάληψη της Δυτ. Ελλάδος , μαζί του ήρθε και ο φρούραρχος του Ιτς Καλέ , Βελισάριος Καλογήρου και παλιός γνώριμος του Τσώρτς από τα Επτάνησα που υπηρετούσαν μαζί στον αγγλικό στρατό. Φρούραρχος στο Ιτς Καλέ (Ακροναυπλία), παραδόξως, παραμένει ο Γιαννάκης Στράτος ο οποίος παραδίδει και αυτός την Ακροναυπλία στον Καποδίστρια τον Μάρτιο του1828. Στο ακόλουθο έγγραφο, ο Γιαννάκης Στράτος φέρεται να υπογράφει στις 14 Ιανουαρίου 1828 ως φρούραρχος της Ακροπόλεως του Ναυπλίου ( Ιστ Καλέ). { Πληρεξ. Τοποτ.φ.118 }
Ο Γιαννάκης Στράτος υπογράφει σε έγγραφο στις 14 Ιανουαρίου 1828 ως φρούραρχος Ναυπλίου ( Ιτς Καλέ)
Τελικά στην εκστρατεία του Καραϊσκάκη στην Στερεά Ελλάδα που διατάσσονταν αμφότεροι όπως είδαμε οι Ακαρνάνες φρούραρχοι και στρατηγοί (Θεόδωρος Γρίβας, Γιαννάκης Στράτος και Κωνσταντής Βέρρης ) να πάνε κοντά του, πήγαν μόνον ο Κωνσταντής Βέρρης ( Μύτικας ) ο οποίος και θριάμβευσε υπό τον Καραϊσκάκη στην μάχη στην Αράχωβα και από το Σώμα του Θοδωράκη Γρίβα πήγαν κοντά στον Καραϊσκάκη ο αδελφός του Γαρδικιώτης Γρίβας (Βόνιτσα) όπου και αυτός θριάμβευσε στην Αράχωβα (24 Νοεμβρίου 1826) , ο Γιαννάκης Σουλτάνης (Μοναστηράκι Βονίτσης) ο οποίος και σκοτώθηκε στη μάχη της Δόμβραινας ( + 12 Νοεμβρίου 1826, απ΄ τους ηρωικότερες μορφές του αγώνα ), καθώς και οι αντιστράτηγοι Νικόλαος Τσέλιος ή Δραγαμεστινός (Αστακός) , Γιαννάκης Λαμπρόπουλος (Ξηρόμερο), Αθανάσιος Καρδαράς (Κανδήλα), ο χιλίαρχος Παναγής Β. Γαλάνης (Μαχαλάς) , όλοι τους ξηρομερίτες αξιωματικοί του Γρίβα που υπηρετούσαν στο Παλαμήδι οι οποίοι και χαρακτηρίζονταν κοντά στον Καραϊσκάκη ως το Σώμα των Παλαμηδιτών. Και το οποίο σώμα, όντως έδρεψε νικηφόρες δάφνες στις εκστρατείες του Καραϊσκάκη τόσο στην Βοιωτία (1826) όσο και σαυτές στην Αττική (1827).
Τέλος του 1828 με τον διοργανισμό του στρατού στη Δαμάλα, δημιουργούνται οι Χιλιαρχίες στη Δυτική Ελλάδα υπό τον αρχιστράτηγο Ρίχαρντ Τσώρτσ και στην Ανατολική υπό τον στρατάρχη Δημήτριο Υψηλάντη. Ο Γιαννάκης Στράτος τοποθετήθηκε υπό τον στρατάρχη Δημήτριο Υψηλάντη και ονομάστηκε χιλίαρχος στην Γ΄ χιλιαρχία ( στην Α΄ χιλιαρχία τοποθετήθηκε ο Κίτσος Τζαβέλας, στην Β΄ τοποθετήθηκε ο Χριστόδουλος Χατζηπέτρου και στην Δ΄ ο Γιάννης Διοβουνιώτης ).
Πολέμησε υπό τον Δημήτριο Υψηλάντη στις μάχες της Τέρνοβας (10 Οκτωβ. 1828) και της Λομποτινάς (22 Οκτωβ. 1828), στο Στεβενίκο ( 10 Νοεμ. 1828) , στην Αράχωβα Ναυπακτίας τον Μάρτιο του 1829 διακρίθηκε ιδιαίτερα αποκρούοντας τους Τούρκους που είχε στείλει ο Κιουταχής για να χτυπήσουν τους πολιορκητές της Ναυπάκτου ( Γραμ. Στρατ. φ. 9) , στο Μαυρίλο Φθιώτιδος και στις επιχειρήσεις του Αυγουστίνου Καποδίστρια για την παράδοση του Αντιρρίου και της Ναυπάκτου (18 Απρ. 1829) , καθώς και αυτές του Υψηλάντη για την κατάληψη της Θήβας .
κατάλογος στρατιωτικής δύναμης στην ανατολική Ελλάδα , του στρατάρχη Δημητρίου Υψηλάντη , με ημερομηνία 10 Μαΐου 1829 αποτελούμενη από 6.758 άνδρες. Στον κατάλογο αυτό ο Γιαννάκης Στράτος φέρεται με 335 υπ΄ αυτόν άνδρες { Πληρεξ. Τοποτ. φ. 6Β , 12}.
Ο διορισμός του Δημητρίου Υψηλάντη , ως Στρατάρχη στην ανατολική Ελλάδα , υπό τον οποίο υπηρέτησε το 1828-1829 ο Χιλίαρχος Γιαννάκης Στράτος ( Γεν. Γραμ.φ. 26)
Στις 19 Ιουνίου 1829 σε στρατολογικό κατάλογο του Γιαννάκη Στράτου στο στρατόπεδο της Θήβας , φέρεται να διοικεί στράτευμα με έξι εκατονταρχίες συνολικά στους 285 άνδρες ( Γεν. Φροντ. φ. 49 ).
Και την άνοιξη του 1829 ως αξιωματικός του στρατάρχη Δημήτρη Υψηλάντη και χιλίαρχος στην Γ΄ Χιλιαρχία , ο Γιαννάκης Στράτος έχει υπό την οδηγία του 335 άνδρες { Πληρεξ. Τοποτ. φ. 6β,12}. Στη δε μάχη της Πέτρας κοντά στη Θήβα στις 12 Σεπτεμβρίου 1829 ( τελευταία μάχη των Ελλήνων κατά των Τούρκων ) κυριολεκτικά θριάμβευσε , πολεμώντας υπό τον στρατάρχη Δημήτριο Υψηλάντη .
Το καλοκαίρι του 1830 υπηρετεί στο Ταξιαρχικό Σώμα στη Βόνιτσα ως χιλίαρχος και ο αδελφός του Νικόλαος Στράτος ως πεντακοσίαρχος ( Γραμ. Στρατ. φ. 42).
Ο Γιαννάκης Στράτος 6 ος στον κατάλογο ως χιλίαρχος στο Ταξιαρχικό Σώμα στη Βόνιτσα το 1830 και ο αδελφός του Νικόλαος 12ος στη σειρά ως πεντακοσίαρχος
![D:\Γ.Α.Κ 2\ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ , .Φάκ. [1-194] ,3\60. Στράτος Γιαννακης. SOS\2337480.w.1200.jpg](https://lh4.googleusercontent.com/7-dwACzRa1UE2HDQ0U3doXOzE6NZ4BHgrPG4mZDij5AmE-P4UuWlNMJAUcTOZOf9vHbEsPtOx5upqFxaBgPsLr4kKELWFt7XKZsxpYOWVnWfO-0mmP5k4BC3JR8OyFT6CRPLpxHWxhGMNR_HZA)
Η ενυπόγραφος προς τον Καποδίστρια επιστολή υπογεγραμμένη από τους Κίτσο Τζαβέλα, Χριστόδουλο Χατζηπέτρου και Γιαννάκη Στράτο { Γραμ. Στρατ. φ. 60}
Στις 2 Μαΐου 1828 επ΄ ευκαιρία της αγγελίας του θανάτου του Αλέξανδρου Υψηλάντη, συνυπογράφει μαζί με τους: Κίτζο Τζαβέλα και Χριστόδουλο Χατζηπέτρου, συλλυπητήρια επιστολή, απευθυνόμενη προς τον Ιωάννη Καποδίστρια , της οποίας την ερμηνεία παραθέτουμε ως ακολούθως . { Γραμ. Στρατ. φ. 60}
«Εξοχώτατε
«Απαρηγόρητον λύπην, μας άφησεν ο παράκαιρος θάνατος του αειμνήστου Αλεξάνδρου Υψηλάντη . Γνωρίζοντας τα μεγάλα αισθήματα, τας πολυτίμους θυσίας, και τα πολυχρόνια βάσανά του υπέρ της Πατρίδος, ησθάνθημεν τόσον βαρείαν και πικρήν την υστέρησιν του, καθόσον ηλπίζοντο αρκετά καλά, εάν Δέμων φθονερά δεν έκοβε της ζωής του το μνήμα και ηξιώνετο να πατήσει το τόσον Γλυκύ εις αυτόν έδαφος της Πατρίδος. Υπομένομεν, διότι δεν μας συγχωρείτε να επεμβώμεν εις την απόφασιν του Θεού, η οποία προώρισε τόσον το διάστημα της ζωής του. Επιθυμούμεν όμως να δείξωμεν, ότι δεν αγνοούμεν προς ένα τοιούτον συναγωνιστήν της ελευθερίας του Έθνους. Το μόνον της ευγνομοσύνης μας μέσον εμπορεί να δεχθεί εις μιαν παράταξιν Στρατιωτικήν, συνοδεύουσα το καινοτάφιόν του. Αλλά κατά χρέος αναφέρομεν αυτήν την μεγάλην επιθυμίαν μας, προς τον κυβερνήτην της Ελλάδος και συγχρόνως τον παρακαλούμεν θερμώς, δια να συγκατανεύση, ώστε να μας δοθεί η άδεια αυτής της πομπής αφορώσης την τιμήν ενός Ανδρός, τον οποίον η ιστορία θέλει φιλοτιμηθεί να τον περιγράψει εις τας ωραιοτέρας Σελίδας της. Είμεθα ευέλπιδες εξοχώτατε , ότι θέλετε μας αξιώση την συγκατάθεσίν σας εις τούτο, όχι δε άλλο, αλλά δια μίαν παρηγορική ανάπαυσιν της σημαντικής θλίψεώς μας. Σας προσφέρομεν όλον το ταπεινό Σέβας και υποσημειούμεθα με την τιμήν του να σας είμεθα ευπειθέστατοι.
Εκ της Μεγάρων του Στρατοπέδου οι Χιλίαρχοι
τη 2 Μαΐου 1828 Κίτζος Τζαβέλας, Χριστόδουλος Χατζηπέτρου, Ιωάννης Στράτος»
Στον Εμφύλιο του 1832 ο Γιαννάκης Στράτος , συντάχθηκε με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και αποτέλεσε Μέλος της Στρατιωτικής Επιτροπής (κυβέρνηση) που δημιουργήθηκε τότε στην Πελοπόννησο.
Τομέας ευθύνης και αρμοδιότητας του Ιω. Στράτου στην τότε δημιουργηθείσα υπό τον Κολοκοτρώνη , Στρατιωτικής Επιτροπής ( κυβέρνηση ) , ήταν η περιοχή της Κορινθίας, Άργους και Ναυπλίου γενικότερα .
{ Χ.Ν. Φιλαδελφέως . Διάφορα έγγραφα και επιστολαί του υποστρατήγου Γενναίου Κολοκοτρώνη , αφορώντα τας κατά το 1832 μετά τον θάνατον του Κυβερνήτου Ιω. Καποδίστρια συμβάσας κατά την Ελλάδα ανωμαλίας και αναρχίας , Αθήνα .1855 , σελ. 41-44 }
Το 1835 διορίζεται αντισυνταγματάρχης στην Εθνοφυλακή και Διοικητής του 2ου Ελαφρού Τάγματος με έδρα το Μεσολόγγι.{ΦΕΚ. 2/23 Ιανουαρίου 1835}. Συνταγματάρχης , τότε , στην Εθνοφυλακή της Αιτωλοακαρνανίας ήταν ο στρατηγός Στάθης Κατσικογιάννης από την Ζαβέρδα ( Πάλαιρος ) Βονίτσης.
Ο Γιαννάκης Στράτος σε έγγραφο που υπογράφει το 1835 ως αντισυνταγματάρχης και Διοικητής στο 2ο Ελαφρό Τάγμα
Στις 10 Ιουνίου 1836 χορηγείται στον αντισυνταγματάρχη , Γιαννάκη Στράτο, ο χρυσούς Σταυρός των Ιπποτών του Τάγματος του Σωτήρος {ΦΕΚ. 26 /1836}.
Την ίδια ηθική βράβευση είχαν λάβει και οι Αιτωλ/νάνες συνταγματάρχες της βασιλικής Φάλαγγας : Γεώργιος Τσόγκας , Αλεξάκης Βλαχόπουλος και οι αντισυνταγματάρχες: Γαρδικιώτης Γρίβας, Αθανάσιος Κουτσονίκας , Διαμαντής Ζέρβας. Ενώ ο Αργυρούς Σταυρός των Ιπποτών του Τάγματος του Σωτήρος , χορηγήθηκε την ίδια εποχή και στον ταγματάρχη της βασιλικής Φάλαγγας, Κωνσταντή Βέρρη ( Μύτικας).
Στις 10 Ιουνίου του 1841 ο Γιαννάκης Στράτος ονομάστηκε συνταγματάρχης στη βασιλική Φάλαγγα με καταχώρηση-εγγραφή της προαγωγής του και στο ΦΕΚ. 4 /13 Φεβρουαρίου 1842 .
Η απόφαση του Όθωνα με την οποία ο Γιαννάκης Στράτος ονομάστηκε συνταγματάρχης στη βασιλική Φάλαγγα
Στις 21 Ιουλίου 1843 του χορηγήθηκε ο Ταξιάρχης του Τάγματος του Σωτήρος {ΦΕΚ.23 /21 Ιουλ.1843}.
Και στις 2 Σεπτεμβρίου 1843 ως συνταγματάρχης της προικοδοτημένης Φάλαγγας, διορίζεται προσωρινός Αρχηγός Οροφυλακής Ακαρνανίας. {ΦΕΚ.32 / 9 Σεπτεμβρίου 1843}.
Όταν διαλύθηκε το Αρχηγείο του Σώματος της Οροφυλακής Ακαρνανίας , ο Γιαννάκης Στράτος μετέβη ως αξιωματικός στην προικοδοτημένη βασιλική Φάλαγγα. {ΦΕΚ. 18 / 9 Ιουλίου 1845}.
Ο διορισμός του Γιαννάκη Στράτου ως Αρχηγού Σώματος Οροφυλακής Ακαρνανίας {ΦΕΚ .32 / 9 Σεπτ. 1843 }
Και στις 25 Ιανουαρίου 1847 ονομάζεται υποστράτηγος στη βασιλική Φάλαγγα, με πρόταση του υπουργού στρατιωτικών Κίτζου Τζαβέλα. { ΦΕΚ. 3 / 7 Φεβρουαρίου 1847}.
Το βασιλικό Διάταγμα της προαγωγής του Γιαννάκη Στράτου σε υποστράτηγο με υπογραφή του Όθωνα και του υπουργού Στρατιωτικών Κίτσου Τζαβέλα {υπ. στρατ. Μ/Α ,φ. 499 }
Εκλέχτηκε τον Νοέμβριο του 1843 Πληρεξούσιος βουλευτής στην Α΄ Συνταγματική Εθνική Συνέλευση των Ελλήνων ως εκπρόσωπος της επαρχίας Βάλτου Ακαρνανίας , της οποίας η θητεία ως Πληρεξούσιος ήταν από 8 Νοεμβρίου 1843 ως και 18 Μαρτίου 1844. Πληρεξούσιοι από την Ακαρνανία ήταν επίσης και οι: Ανδρέας Ίσκος ( Βάλτος ), οι αδελφοί Θεόδωρος και Φλώρος Γρίβας ( Βόνιτσα ) και από το Ξηρόμερο οι : Νικόλαος Μαυρομμάτης ( Κατούνα ) και Νικόλαος Τσέλιος ή Δραγαμεστινός ( Αστακός ).
Το ΦΕΚ με την προαγωγή του Γιαννάκη Στράτου στον βαθμό του υποστρατήγου {ΦΕΚ. 3 / 7-2-1847}
Ο Γιαννάκης Στράτος ως ανώτερος αξιωματικός στη βασιλική Φάλαγγα υπογράφει αναρίθμητα πιστοποιητικά στρατιωτικών εκδουλεύσεων στρατιωτών και υπαξιωματικών, αλλά και κατωτέρων αξιωματικών που ζητούσαν συστατικές επιστολές για τη συμμετοχή τους στον αγώνα της Παλιγγενεσίας, να τις καταθέσουν στις αρμόδιες αρχές , ώστε να πάρουν μία πενιχρή σύνταξη ή κάποια βαθμολογική αποκατάσταση που στερήθηκαν και ένιωθαν βαθμολογικά αδικημένοι και παραγκωνισμένοι.
Εξ αυτών, επιλέγουμε δύο πιστοποιητικά που αφορούν δύο Ξηρομερίτες κατώτερους αξιωματικούς ( πενήνταρχοι , δηλ. υπολοχαγοί) που υπηρέτησαν και οι δύο υπό τον Γιαννάκη Στράτο και είναι οι :
Γεώργιος Κουτσαβέλης από την Ζάβιτσα ( σημερινό Αρχοντοχώρι) ο οποίος το 1845-7 ως υπολοχαγός στη βασιλική Φάλαγγα πήρε προικοδότηση εθνικές γαίες στον Πεντάλοφο Ξηρομέρου και έκτοτε διέμεινε για πάντα εκεί, όπου σήμερα υπάρχουν κατευθείαν γραμμή απόγονοί του και
Ο Αποστόλης Κωνσταντάκης από τον Μαχαλά (Φυτείες) ο οποίος για αρκετό διάστημα υπήρξε
πενήνταρχος αξιωματικός του Γιαννάκη Στράτου .
Πιστοποιητικό στρατιωτικών εκδουλεύσεων του Γεωργίου Κουτσαβέλη από την Ζάβιτσα Ξηρομέρου , υπογεγραμμένο στις 19 Σεπτ. 1836 από τον αντισυνταγματάρχη , Γιαννάκη Στράτο { Προικ. φ. 52 }
Ιδού και τα περί ης ο λόγος πιστοποιητικά υπογεγραμμένα από τον Γιαννάκη Στράτο και τα οποία αφορούσαν το ένα τον Γεώργιο Κουτσαβέλη και το άλλο τον Αποστόλη Κωνσταντάκη .
« Πιστοποιώ ο υποφαινόμενος ότι ο κύριος Γεώργιος Κουτσαβέλης εκ της επαρχίας Ξηρομέρου εκ του χωρίου Ζάβιτσα, από αρχής του υπέρ της πατρίδος ιερού αγώνα έλαβε τα όπλα εις χείρας και έτρεξε όπου η φωνή της φίλης πατρίδος τον επροσκάλει, και υπό διαφόρων οπλαρχηγών καθώς και υπό την εμού οδηγίαν επαρευρέθη εις διαφόρους κατά των εχθρών μάχας , πολεμών κατ΄ αυτών Γενέως και τόλμην και με όλον τον διακαήν ζήλον. Διό δίδομεν τούτο όχι μόνον επειδή πολέμησεν κατά των εχθρών ως άνωθεν είρηται, αλλ΄ εφύλαττε τον ανήκοντα χαρακτήρα του στρατιώτου πέμπων και σεβόμενος τας οδηγίας των ανωτέρων του καθ ΄ όλην την έκτασιν. Ταύτα πάντα γνωρίζομεν εξ ιδίοις. Όμως χάριν την δικαιοσύνην εφοδιάζομεν αυτόν κατ΄ αίτησίν του με το παρόν μου αποδεικτικόν δια να του χρησιμεύση όπου ανήκει.
Τη 19 Σεπτέμβρη 1836 Ιωάννης Στράτος
εν Αθήναις Αντισυνταγματάρχης » .{ Προικ. φ.52}
Πιστοποιητικό εκδουλεύσεων του Αποστόλη Κωνσταντάκη υπογεγραμμένο από τον Γιαννάκη Στράτο
« Ο Πεντηκόνταρχος κ. Αποστόλης Κωνσταντάκης Ακαρνάνος διατελών υπό την οδηγίαν μου απ΄ αρχής της συστάσεως των Χιλιαρχιών, δι΄ αναφοράς του εζήτησεν από με τακτικώς την παραίτησίν του, προτείνας τους λόγους, οι οποίοι τον αναγκάζουν να παραιτηθεί, η οποία παραίτησίς του έγινεν εις τας 3 Μαρτίου 1829. Τω δίδεται δε το παρόν επίσημον έγγραφον ίνα λάβη τα ελλείποντα αυτώ μισθοσιτηρέσια και μερίδας της δουλεύσεώς του, αφ΄ ότου τω λείπουσι μέχρι της 3 Μαρτίου καθ΄ ήν επαραιτήθη . Επληρώθη μισθόν έως 11 Σεπτεμβρίου σιτηρέσιον δε έως 30 Σεπτεμβρίου ως και οι λοιποί της Χιλιαρχίας ταύτης. Τω λείπει δε μισθός , μηνών πέντε , ημερών εικοσιδύο , σιτηρέσιον μηνών τεσσάρων , ημερών είκοσι δύο, μερίδες μηνών πέντε ημερών τριών. Προς ένδειξιν τούτου υποσημειούμαι .
Τη 4 Μαρτίου 1829 ο Γ΄ Χιλίαρχος
Αράχωβα Ιωάννης Στράτος
Πιστοποιώ το γνήσιον της υπογραφής , ο Στρατάρχης Δημήτριος Υψηλάντης » .{ Γραμ.Σρατ.φ.9 }
Δολοφονήθηκε άνανδρα αρχές Μαρτίου 1848 από βαλτινούς ληστές ( Χήτας Μηλαράς , Νάκης Μηλαράς, Σούσης Νάκης Δράκος ) με εντολή και συμμετοχή στη δολοφονία και του Γεωργίου Κ. Γεωργούση , αρχηγού του Μεταβατικού σώματος στον Βάλτο, ο οποίος ήταν αδελφός της γυναίκας του ξαδέλφου του Σωτήρη Στράτου συνταγματάρχη – βουλευτή εκείνη την περίοδο. {ΑΙΩΝ. Φ.857/ 20 Μαρτίου 1848}.
Να τι μας αναφέρει ο Τύπος εκείνης της εποχής που περιέγραψε με τα μελανότερα γράμματα αυτή τη στυγερή και απάνθρωπη δολοφονία του υποστράτηγου Γιαννάκη Στράτου. « ο υποστράτηγος Ιωάννης Στράτος, μεταβαίνων εις Βάλτον εκ της Βονίτσης, όπου προσεκλήθη να μαρτυρήσει περί τινός υποθέσεως, υπέπεσε καθ΄ οδόν εις ενέδραν ληστρικής τινός συμμορίας αρχηγουμένης υπό τινός λεγομένου Φρουράρχου. Και πρώτον μεν επληγώθη , πλησιάσαντα δε τον αρχιληστήν Φρούραρχον πιστολίζει και ρίπτει νεκρόν. Τότε οι λοιποί λησταί τον κατέκοψαν μεληδόν – μεληδόν. Τοιούτον έδωκε τέλος λυπηρόν , αποτέλεσμα επιβουλής μιαιφόνου , ο Ιωάννης Στράτος, εις των υπέρ ανεξαρτησίας της πατρίδος γενναίων αγωνιστών, στρατιωτικός πνευματώδης και φρόνιμος , στρατιωτικώς κοινώς αγαπόμενος και αναγκαίος.» { ενώ άλλες εφημερίδες όπως π.χ ΕΛΠΙΣ 20 Μαρτίου 1848 , Ταχύπτερος Φήμη /φ. 714/ 22 Μαρτίου 1848 , Φίλος του Λαού 24 Μαρτίου 1848 , αναφέρουν ότι ο Γιαννάκης Στράτος επέστρεφε από το Μεσολόγγι προς τον Βάλτο και στο ενδιάμεσο, περίπου στο Ρίβιο , τον δολοφόνησαν οι ληστές}.
Ως τις αρχές του Ιουνίου 1848 γίνονταν ανακρίσεις και εξετάσεις μαρτύρων από τον Νομοεπιθεωρητή Αιτωλ/νίας στρατηγό Ανδρέα Ίσκο , με αποτέλεσμα ο Ενωματάρχης της περιοχής Ιωάννης Κουτζούλης, να ενημερώνει τους ανωτέρους του ότι βρήκε τους δολοφόνους του Γιαννάκη Στράτου και μάλιστα συνέταξε και υπηρεσιακή αναφορά στην οποία αναφέρει λεπτομερώς τους δολοφόνους. Ιδού και η αναφορά του Ενωματάρχη για τη δολοφονία του Γιαννάκη Στράτου, απευθυνόμενη προς τον Ανδρέα Ίσκο.
« Εν Απιδιά την 9 Ιουνίου 1848 ο Ενωματάρχης της 23ης Ενωματίας
Προς τον υποστράτηγον και Νομοεπιθεωρητήν Αιτωλ/νίας των Βασιλικών Στρατευμάτων.
Μάθετε ,γενναιότατε, ότι ανακαλύψαμε λεπτομερώς περί του φόνου του μακαρίτου Στράτου, ότι εφονεύθη παρά της συζύγου του Σωτήρη Στράτου και του αδελφού αυτής Γεωργούση κλπ.
Και μείνετε ήσυχος , καθότι σήμερον λαμβάνομεν τας προανακρίσεις και δεν έχομεν καιρόν δια να σας γράψωμεν περισσότερον και με δεύτερον θέλομεν σας γράψει καλύτερα .Ταύτα και μένω ευσεβάστως.
Ο Ενωματάρχης ,
Ιωάννης Κατζούλης » {ΑΙΩΝ. Φ.882 / 23 Ιουνίου 1848}.
Ο Τύπος εκείνης της εποχής συνέχιζε να αρθρογραφεί ανελλιπώς και αναντίρρητα ο ιστορικός που τον ενδιαφέρει , αν ανατρέξει σαυτές τις εφημερίδες, θα βρει επιπρόσθετα στοιχεία για την δολοφονία του Γιαννάκη Στράτου, τη συμμετοχή στο έγκλημα και της γυναίκας του πρώτου του ξαδέλφου Σωτήρη Στράτου, αλλά και τη στάση του βουλευτή Σωτήρη Στράτου, για τον οποίον η εφημερίδα Φίλος του Λαού στις 30 Μαρτίου 1848, γράφει τα εξής : « Μας γράφουν από το Μεσολόγγι, ότι η φρικώδης δολοφονία του υποστράτηγου Ιωάννη Στράτου αποδίδεται υπό της κοινής γνώμης εις σχετικούς κακούργους του Συνταγματάρχη Σωτηρίου Στράτου , αναχωρήσαντος εσχάτως από τας Αθήνας δια τα Τουρκικά μεθόρια...... Το υπουργείον οφείλει προς τούτοις να εξετάσει τον σκοπόν της μεταβάσεώς του Συνταγματάρχου Σωτήρη Στράτου εκτός των ελληνικών μεθορίων, ενώ ούτος είναι βουλευτής»
Ανακρίσεις για το ειδεχθές αυτό έγκλημα έκανε επισταμένως όπως προείπαμε και ο τότε Νομοεπιθεωρητής της Αιτωλ/νιας , υποστράτηγος Ανδρέας Ίσκος , ο οποίος και εξιχνίασε επακριβώς τους προαναφερθέντας ληστές και δολοφόνους του Γιαννάκη Στράτου.
Δυστυχώς, άλλους μεν η πολιτική καταδρομή και οικονομική εξαθλίωση, άλλους δε η δια προσωπικά αίτια επιβουλή, εξαλείφει σε σύντομο χρονικό διάστημα τον καθένα και δη στην περίπτωση μας στον ανδρείο Γιαννάκη Στράτο, έναν εκ των ηρωικότερων μορφών του αγώνα της Ελευθερίας (1821-1829), αλλά και υπέρ της ανεξαρτησίας της συνταγματικής Μεταπολιτεύσεως, ο οποίος είχε εκλεγεί όπως προαναφέραμε και πληρεξούσιος βουλευτής τον Νοέμβριο του 1843, ως εκπρόσωπος των Βαλτινών.
Ο υποστράτηγος Ανδρέας Ίσκος , σε έγγραφο του 1847 ως Νομοεπιθεωρητής Αιτωλοακαρνανίας , που εξιχνίασε το αποτρόπαιο έγκλημα της δολοφονίας του Γιαννάκη Στράτου από τους ληστές : Χήτας Μηλαράς , Νάκης Μηλαράς, Σούσης Νάκης Δράκος με εντολή και συμμετοχή στη δολοφονία και του Γεωργίου Κ. Γεωργούση , αδελφού της γυναίκας του Σωτήρη Στράτου.
Τούτο δε, διαφαίνεται οφθαλμοφανέστατα και στην περίπτωση του Γιαννάκη Στράτου ότι δολοφονήθηκε από προσωπικά αίτια. Και σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής, φέρεται έμμεσα εμπλεκόμενος και ο ξάδελφός του Σωτήρης Στράτος με τον οποίον δεν είχαν ποτέ και τις καλύτερες σχέσεις. Ο Σωτήρης φθονούσε φαίνεται την ανώτερη στρατιωτική εξέλιξη του εξαδέλφου του Γιαννάκη και ήταν, αν και συγγενείς , μια ζωή πολιτικοί αντίπαλοι. Για την εκλογή του Σωτήρη ως βουλευτή το 1848 ο Γιαννάκης Στράτος στήριζε τον Ανδρέα Ίσκο , όπως διαβάζουμε σε σχετικές προς αυτόν επιστολές τον Ιούνιο του 1847. ( Εφημερ. ΑΙΩΝ. φ. 889 / 23 Ιουλίου 1848).
Η απόφαση για συνταξιοδότηση της χήρας του Γιαννάκη Στράτου. {ΦΕΚ . 46/ 4-8- 1867 }
Τέλος η σύζυγός του, Αναστασία Στράτου , συνταξιοδοτήθηκε το 1867 από το ελληνικό κράτος , ως χήρα δολοφονηθέντος αξιωματικού, με μηνιαία σύνταξη 83 δρχ. & 25 λεπτά.
Αυτή ήταν εν ολίγοις η δαφνοφόρος εθνωφελής προσφορά στα χρόνια της Παλιγγενεσίας (1821-1828), αλλά και μετέπειτα κατά την απελευθέρωση του ελληνικού κράτους , του καθ΄ όλα ενδοξότατου Γιαννάκη Στράτου , του ενάρετου και του τιμιότατου στρατιωτικού, που κατάγονταν ως γνωστόν από το χωριό Ξερακιά της επαρχίας Βάλτου της Ακαρνανίας & βρήκε άνανδρα και αγενώς σε ενέδρα οικτρό θάνατο από ληστές της περιοχής του και της έμμεσης σαυτή συμμετοχής και του Α΄ εξάδελφού του, Σωτήρη Στράτου.
Νίκος Θεοδ. Μήτσης
Αρχοντοχώρι (Ζάβιτσα) Ξηρομέρου
