Ζευγάρι από τα Τρίκαλα θέλησε να τιμήσει με τον πιο ξεχωριστό τρόπο την επέτειο για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση την πιο σημαντική ημέρα της ζωής τους.
Ο Απόστολος Κωσταρέλλος και η αγαπημένη του Αριάννα αναβίωσαν στο γάμο τους τις παραδόσεις του 1821. Ο γαμπρός ξεκίνησε από το χωριό του, το Γοργογύρι, καβάλα σ’ άλογο. Αρματωλός και ενδεδυμένος με παραδοσιακή φορεσιά, έφτασε στην εκκλησία μαζί με τον αδελφικούς του φίλους και κουμπάρους, Άλκη Αργυρίου και Στέφανο Πολυγένη, οι οποίοι ήταν ντυμένοι ανάλογα. Η έφιππη πορεία τους μέσα στο δάσος διήρκεσε 3 ώρες.
Λίγη ώρα αργότερα, την είσοδο του Βυζαντινού Ναού της Πόρτας Παναγιάς λίγο έξω από τα Τρίκαλα, πέρασε και η νύφη φθάνοντας με άμαξα της εποχής. Η Αριάννα, που έχει καταγωγή από τα Ουράλια Όρη της Ρωσίας, φορούσε ένα μακρύ κατάλευκο νυφικό με παραδοσιακά κεντήματα. Τα παραδοσιακά νυφικά φορέματα έχουν περάσει από πολλά στάδια έως ότου φτάσουν στη μορφή που τα ξέρουμε σήμερα. Πριν την απελευθέρωση, οι νύφες ντύνονταν με μπαράδες, φούστες μεταξωτές, φουσκωτές, με ωραίους πλουμιστούς μπούστους και σειρές από φλουριά στο λαιμό, τα λεγόμενα πιρσιάνια. Μετά τη φούστα, ήταν τα βρακιά, τα οποία φυσικά ύφαινε μόνη της η κάθε νύφη στον αργαλειό. Μάλιστα, τα βρακιά και αντίστοιχα η βράκα για τον άνδρα χρησιμοποιούνταν μέχρι και το ’40. Μετά την εποχή των βρακιών, οι νύφες έραβαν μόνες τους το φόρεμα του γάμου τους, το οποίο ήταν απλό σε οποιοδήποτε χρώμα. Για τον άνδρα η βράκα αντικαταστάθηκε από το κουστούμι. Οποιοδήποτε και αν ήταν το φόρεμα, το πέπλο ήταν απαραίτητο.
Οι γάμοι του 19ου αιώνα
Αν ο Απόστολος και η Αριάννα μεταφέρονταν πράγματι δύο αιώνες πίσω, ο γάμος τους πιθανότατα θα είχε κανονιστεί εξ ολοκλήρου από τις οικογένειές τους. Οι γάμοι του 19ου αιώνα ήταν κυρίως οικονομικοί διακανονισμοί με ταξικό πρόσημο. Ιδίως στις αγροτικές κοινωνίες, η επιλογή συντρόφου γινόταν αποκλειστικά από τους γονείς. Οι μελλόνυμφοι παρέμεναν σχετικά αμέτοχοι στην όλη διαδικασία. Σε πολλές περιπτώσεις δεν γνωρίζονταν καν μέχρι τον αρραβώνα. Φυσικά υπήρχαν εξαιρέσεις. Το βασικότερο ζήτημα που έπρεπε να διευθετηθεί ήταν η προίκα. Όσα περισσότερα περιουσιακά στοιχεία είχε η νύφη, αυξανόταν η «αξία» της και η πιθανότητα να «καλοπαντρευτεί». Συνήθως τα κορίτσια παντρεύονταν πριν τα 20 και οι άνδρες λίγο μεγαλύτεροι. Άλλωστε το προσδόκιμο ζωής ήταν χαμηλό και η ανάγκη για παιδιά επιτακτική καθώς εργάζονταν από μικρά στα χωράφια.
Το παρακάτω είναι μέρος ενός προικοσύμφωνου του 1865. Είναι χαρακτηριστικό πόσο λεπτομερώς αναγράφονταν όλα τα περιουσιακά στοιχεία που θα έπαιρνε ο γαμπρός μαζί με τη νύφη.
Γω δίνου σ’ κόρημ ένα πραμά σ’ Αμπδόμπουλο 5 μοδιών, στου Πασπαλά 7 μόδια, 6 σκάφης 4 μόδια, 6 φούσα 10 μόδια. Στου χαριμιγιέ 20 μόδια. Σ’ Μπαμπαδούλα 5 μόδια σ’ Χανούμ τα μήλου 8, τσι τ’ άλλα τα παρτσιαδιάμ τα κρατώ για τα γηρατειάμ.
Μιτά του θάνατουμ θα τα μουράζιν τα δυό τα κοπελούδια. Δύο σιντούτσια σκαλιστά, μια σεντούκα, ένα συτιρουσήν μια λιγέν 10 λιγγέρης τσι 6 καπατσιάστα ένα γάβανου δύο μπακίρης ένα μπακιρέλ 2 τσκάλια 1 μασιά μια πραστιά 1 καζάν μια σκαφ μια ξύστυρια μια τριχιά ένα σταρκό ένα σουφρά 1 λαγίν 4 κμάρια τσι ένα πλασταρήδ 1 στρώμα 2 μαξιλάρης 3 παπλώματα 10 τακίμια σεντόνια 7 τακίμια χράμια 8 κατουβρατσιά 6 φστάνια, 6 απανουβράτσια. Μια φουρισιά μοναριδένεια κρουμδουτσιφλιά 40 πήχης βρακουζόν τσι 10 ζευγάρια μέστια τσι νυφτσήμ.
Ώρες πριν το γάμο οι γονείς έλεγχαν αν είχε τηρηθεί το προικοσύμφωνο. Ακόμη και για μια κουβέρτα, που είχε αξία εκείνη την εποχή, ο γάμος μπορούσε να χαλάσει και για αυτό σπάνια αθετούσαν τη συμφωνία.
Αφού συμφωνούσαν στην προίκα, η οικογένεια του γαμπρού κινούσε για το σπίτι της νύφης. Μόλις έφταναν, έριχναν μερικές τουφεκιές στον αέρα για να γνωστοποιήσουν την χαρμόσυνη είδηση σε όλο το χωριό. Έπειτα άρχιζαν οι ετοιμασίες του γάμου. Το γαμήλιο γλέντι μπορούσε να διαρκέσει μέχρι και τρεις μέρες και συμμετείχαν όλοι οι χωριανοί. Αυτό ήταν το κύριο σημείο που διέφερε ο γάμος του Απόστολου και της Αριάννας. Λόγω κορονοϊού, οι καλεσμένοι ήταν ελάχιστοι, ενώ ούτε μεγάλο γλέντι επιτρεπόταν να γίνει.
ιστορικές επιφυλλίδες
ΧΑΣΑΠΑΙΟΙ
Αγώνες και θυσίες στα 1821
200 Χρόνια από την επανάσταση του 1821
Μόλις κυκλοφόρησε το βιβλίο, του συμπατριώτη μας Νικολάου Θεοδ. Μήτση , από τις εκδόσεις ΑΠΕΙΡΟΣ ΧΩΡΑ, το οποίο αναφέρεται λεπτομερώς και με αδιάσειστα στοιχεία για την προσφορά της ιστορικής οικογένειας των Χασαπαίων, οι οποίοι ως γνωστόν κατάγονταν από το Δραγαμέστο (Αστακός) Ξηρομέρου Αιτωλοακαρνανίας και οι οποίοι διαδραμάτισαν σημαντικότατο ρόλο στα τεκταινόμενα του αγώνα της εθνικής Παλιγγενεσίας κι όχι μόνον .
Οι Χασαπαίοι υπήρξαν πολεμικοί άνδρες με αρετές, που διέδραμον ευρύτατο κύκλο αγωνιστικής δραστηριότητας κατά την διάρκεια της επανάστασης του 1821. Θερμοί πατριώτες αλλά και σκληροτράχηλοι πολεμιστές , είχαν ζυμωθεί με το ιδεώδες της ελευθερίας από την εποχή του Κατσαντώνη και το εγερτήριο σάλπισμα τους βρήκε πανέτοιμους δια το μακροχρόνιο και επικό αγώνα. Οι αδελφοί Χασαπαίοι, με το όνομα αυτό έχουν περάσει στην ιστορία, ως γνωστόν ήρθαν από τον ορεινό Βάρνακα Ξηρομέρου και εγκαταστάθηκαν πολύ πριν της επαναστάσεως του ΄21 στο Δραγαμέστο (Αστακός). Ήταν μεγάλη οικογένεια του Ξηρομέρου και το « Χασαπαίϊκη » φάρα λέγεται και σήμερα στον Αστακό σαν παριμοιώδης φράση.
Ήταν οχτώ έως δέκα αδέλφια και επέκεινα από σαράντα πέντε πρωτεξάδελφα. Είχαν επανδρωμένο δικό τους στρατιωτικό σώμα αποτελούμενο πάνω από 120 άνδρες και προς διάκριση των οικογενειών μεταξύ των, είχαν λάβει και διάφορες προσωνυμίες όπως: Τζοβολαίοι, Μουστρουφαίοι , Κωσταρελαίοι, Κουντουραίοι, Τσομπαίοι, Μπελοκαίοι κλπ ονομασίες.
Για τους Χασαπαίους, από τον Αστακό Ξηρομέρου, κατά την επαναστατική περίοδο του 1821 ελάχιστα είναι γνωστά αν και φυλάσσονται αρκετά στοιχεία από την οικογένεια, τα οποία μπορούν να ρίψουν φως επί του ρόλου που διαδραμάτισαν τότε στον αγώνα της Παλιγγενεσίας.
Η δράση της οικογένειας, επαναστατικά , είχε επεκταθεί σε ολόκληρη την περιφέρεια του Κάρλελι (Αιτωλοακαρνανία) φθάνοντας μέχρι και την Αγία Λαύρα της Αχαΐας, την Πάτρα, τη Γαστούνη, αλλά και την Ηλεία. Ο Ιωάννης Φιλήμων, εξιστορώντας τα της εξόδου των Τούρκων εκ του πολιορκούμενου υπό των Ελλήνων φρουρίου των Πατρών και τα της καταστροφής της πόλεως δια πυρός και σιδήρου,τονίζει : « οι μείναντες εις Αγίαν Παρασκευήν Χασαπαίοι εκ της Ακαρνανίας έδειξαν ανδρείαν απαράμιλλον προξενήσαντες τρόμον εις τους εχθρούς ».
Η οικογένεια των Χασαπαίων στην επανάσταση του ’21 αλλά και μετέπειτα διαδραμάτισε σημαντικότατο ρόλο στα τεκταινόμενα του Αγώνα, αναδεικνύοντας άνδρες με πολεμικές αρετές, σκληροτράχηλους οπλαρχηγούς, αλλά και ανδρείους αγωνιστές. Προσέφεραν οι Χασαπαίοι στην πατρίδα μέγιστες υπηρεσίες και με θύματα σε κάθε εθνικό προσκλητήριο.
Έξι Χασαπαίοι στις 2 Απριλίου 1823 δολοφονήθηκαν στυγερά από τον απάνθρωπο Θοδωράκη Γρίβα και την συντροφιά του , δίχως οι θύτες του ειδεχθούς αυτού και πρωτόγνωρου εγκλήματος να λογοδοτήσουν πουθενά.
Οι Χασαπαίοι καταφρόνησαν δόξα, πλούτη και όλα τα έδωσαν στον βωμό της υπηρεσίας προσφέροντας συνολικά στον αγώνα του 1821 οχτώ θύματα!!!
Έχασαν κατά τη διάρκεια του αγώνα κινητή και σημαντικότατη ακίνητη περιουσία, αλλά άφησαν συγχρόνως και θύματα στον αγώνα της Παλιγγενεσίας. Στον ξεσηκωμό του Γένους η παρουσία τους ήταν καταλυτική και στήριξαν τον αγώνα. Με την αρωγή τους τον στήριξαν όχι μόνο ενεργά αλλά και στην πράξη και συμμετείχαν σε αρκετές μάχες που διεξήχθησαν στα 1821–1828 όπως στο Βραχώρι, στο Πέτα , στον Αετό Ξηρομέρου, στην Πάτρα, στην Αγία Λαύρα, στο Μεσολόγγι (1826), καθώς και στο πλευρό του Καραϊσκάκη, αλλά και του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη όταν αυτός είχε επισκεφθεί το 1823 το Δραγαμέστο Ξηρομέρου, αλλά και μετέπειτα στη Βόνιτσα (1828), στο Λεσίνι (1828) και ξανά στο Μεσολόγγι (1829).
Σε αυτή λοιπόν την πολεμική οικογένεια της εθνοφελούς προσφοράς , την οικογένεια των Χασαπαίων από τον Αστακό Ξηρομέρου Ακαρνανίας , που η υπέρ του Γένους προσφορά τους εγκαινιάζεται από χρόνους μακρινούς , αρκετά οφείλει ο τόπος μας.
Αναντίρρητα λοιπόν η οικογένεια των Χασαπαίων εντάχθηκε στις ιστορικές οικογένειες του Έθνους και τα μέλη της δεν δίστασαν να προσφέρουν πάντοτε εξαιρετικές υπηρεσίες, ώστε να αποτελούν το σέμνωμα της περιοχής όχι μόνο του Αστακού, αλλά και ολόκληρης της Επαρχίας Βονίτσης και Ξηρομέρου, από την οποία και κατάγονται και τα συμφέροντα της οποίας πολλές φορές και με διάφορους τρόπους με θέρμη και μέγιστο πατριωτισμό υπηρέτησαν.
Αυτά και άλλα πολλά άγνωστα μέχρι στιγμής στοιχεία θα έχει τη δυνατότητα να δει ο αναγνώστης του παρόντος πονήματος, τα με επιμονή και υπομονή ανέκδοτα μέχρι στιγμής ιστορικά στοιχεία που με πολυετή έρευνα και κόπο συλλέχτηκαν, καταγράφηκαν και παρουσιάζονται στο παρόν πόνημα από τον εξ Αρχοντοχωρίου (Ζάβιτσα) Ξηρομέρου, καταγόμενο, Νικόλαο Θεοδ. Μήτση.
Η προαγωγή του Βασίλη Χασάπη σε Χιλίαρχο στις 8 Μαΐου 1824
Στο από πάσης μορφής καλαίσθητο ιστορικό πόνημα που αναφέρεται για τους Χασαπαίους του Αστακού, ο αναγνώστης θα έχει τη δυνατότητα να διαβάσει, μέσα από αδιάσειστα στοιχεία και , μετά από κοπιώδη έρευνα του συγγραφέα , τα ακόλουθα :
- Για τη δράση των 12 Χασαπαίων οπλαρχηγών με προεξάρχουσα αυτή του στρατηγού Βασίλη Χασάπη, του οποίου για τη δράση και μέσα από πρωτογενή ιστορικά στοιχεία , εμφανίζονται στη δημοσιότητα για πρώτη φορά : οι προαγωγές του , η συμμετοχή του σε μάχες , η παρουσία του ως Σωματάρχη στη Β΄ πολιορκία του Μεσολογγίου κλπ ιστορικά γεγονότα τα οποία αναπτύσσονται λεπτομερώς στις σελ. 55 ως και 119 , στο σύνολο των 205 σελίδων του βιβλίου.
- Για τη δολοφονία των έξι Χασαπαίων από τον Θεόδωρο Γρίβα μέσα στο σπίτι του Τάτζη Κ. Μαγγίνα στον συνοικισμό του Αη Αντρέα στον Αστακό.
- Για τον ονομαστικό ιερό κατάλογο των πεσόντων μέχρι το έτος 1833 στα πεδία των μαχών και στον οποίο συμπεριλαμβάνεται και ο Βασίλης Χασάπης.
- Κατατοπιστικές μικρές βιογραφίες για τους : Γεώργιο Νικολού Βαρνακιώτη , Τάτζη Μαγγίνα , Ρίχαρντ Τσώρς , Αποστολάκη Κουσουρή , Κωνσταντή Βέρρη , Κωνσταντή Γριβογιώργο , Κων/νο Μαυρομιχάλη , Παλιογιάννη Δημήτριο , Γεώργιο Πραΐδη , Γεώργιο Σισίνη.
- Για την Συνέλευση στο Αιτωλικό το 1824 και την συμμετοχή σαυτή και του Βασίλη Χασάπη.
- Για το Σώμα των Ξηρομεριτών στην Α΄ και Β΄ πολιορκία του Μεσολογγίου και τους Ξηρομερίτες Σωματάρχες μέσα στο Μεσολόγγι (1822,1826) όπως και αυτής του Βασίλη Χασάπη
- Για τις Επιτροπές Στρατιωτικών εκδουλεύσεων στα 1845 και 1865.
- Για τον Εμφύλιο του 1824 -5 στην Πελοπόννησο και τη συμμετοχή σαυτόν πολλών Ρουμελιωτών.
- Για την Εταιρεία Φιλοδικαίων στο Μεσολόγγι στην οποία συμμετείχαν και οι Χασαπαίοι.
- Για τον πρώτο Δάσκαλο στον Αστακό το 1842, Δημήτριο Ν. Ζανέτο.
- Για το πρώτο Ειρηνοδικείο στο Ξηρόμερο 1836 με έδρα την Μπαμπίνη , την μεταφορά του το 1839 στον Αστακό & στον Μύτικα και τους υπηρετούντες Ειρονοδίκες στο Ξηρόμερο ως το 1858.
- Για την επίσκεψη αρχές του 1823 του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη στο Δραγαμέστο (Αστακό) , το στρατόπεδο των Μανιατών και Ξηρομεριτών στον Μαχαλά, καθώς και οι μάχες στην Κατοχή, Λεπενού και Αχελώο που συμμετείχαν σαυτές και οι Μανιάτες του Πετρόμπεη μαζί με τους Χασαπαίους , Δήμο Τσέλιο , Γεώργιο Τσόγκα , Γιαννάκη Ράγκο, Θοδωρή Μαγγίνα , Αλέξη Γρίβα.
- Για τις δύο ανεπιτυχείς απόπειρες συνάντησης του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη με τον Γεώργιο Βαρνακιώτη, τις επιστολές του με τις οποίες του ζητούσε την επιστροφή στο ελληνικό στράτευμα, καθώς και την προαγωγή του Βαρνακιώτη σε στρατηγό το 1822 από το Εκτελεστικό Σώμα, όπως και την απολογία του προς την υπερτάτη αρχή , αρχές του 1823.
-Για το γενεαλογικό δέντρο της οικογένειας των Χασαπαίων μέχρι και σήμερα και των οποίων απόγονοι με την αρωγή τους , συνέβαλαν να αναδειχθεί και καταγραφεί η συμβολή της οικογένειας στα χρόνια της Παλιγγενεσίας, με αφορμή δε και τον εορτασμό των 200 χρόνων από την επανάσταση του 1821.
Η απόφαση προαγωγής από το Εκτελεστικό Σώμα στις 12 Ιουλίου 1825 του Δημήτρη Χασάπη ή Κουντούρη
στον βαθμό του Χιλίαρχου και , του Κωστούλα Χασάπη στον βαθμό του υποχιλίαρχου
Αυτά και άλλα πολλά άγνωστα μέχρι στιγμής στοιχεία, έγγραφα με πρωτότυπες αλληλογραφίες της οικογένειας, προαγωγές των Χασαπαίων σε αξιώματα όπως: επί περιόδου Παλιγγενεσίας , επί Καποδίστρια και επί Όθωνα, πιστοποιητικά στρατιωτικών εκδουλεύσεων του 1835, 1845, 1865 αλλά και πολλά άλλα έγγραφα προερχόμενα από πρωτογενείς αρχειακές πηγές, θα έχει την δυνατότητα να δει ο αναγνώστης αυτού του βιβλίου, τα με επιμονή και υπομονή ανέκδοτα μέχρι στιγμής ιστορικά στοιχεία, που με πολυετή έρευνα και κόπο συλλέχθηκαν, καταγράφηκαν και παρουσιάζονται στο παρόν πόνημα , απ΄ τον εξ Αρχοντοχωρίου (Ζάβιτσα) Ξηρομέρου της Αιτωλοακαρνανίας καταγόμενο Νικόλαο Θεοδ. Μήτση. Πρόκειται για το δέκατο , μέχρι στιγμής, ιστορικό βιβλίο του Νικολάου Θεοδ. Μήτση, με θέματα που αφορούν την Εθνική Παλιγγενεσία και το οποίο δεν πρέπει να λείψει από καμία βιβλιοθήκη των Ξηρομεριτών κι όχι μόνον.
Η παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει σε χρόνο επιτρεπτό -λόγω covid - , τόσον στον Αστακό όσο και στην Αθήνα και επ΄αυτού δε , θα γίνει ενημέρωση προς το κοινό από τα ΜΜΕ
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Ενημέρωση για όλα τα τρέχοντα ζητήματα της Δυτικής Ελλάδας παρείχε στον Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, ο Περιφερειάρχης, Νεκτάριος Φαρμάκης, κατά τη διάρκεια της συνάντησης που είχαν σήμερα, Δευτέρα 17 Μαΐου, οι δύο άνδρες, στο γραφείο του Πρωθυπουργού.
Στο επίκεντρο της συνάντησης, τέθηκε η ιεράρχηση των προτεραιοτήτων του επομένου διαστήματος, κατά το οποίο εκτιμάται πως οι συνθήκες που θα επικρατήσουν στη χώρα θα της επιτρέψουν να ξεφύγει από την «μέγγενη» της υγειονομικής κρίσης και να υπάρξει επανεκκίνηση της οικονομίας.
Ο κ. Φαρμάκης παρουσίασε στον Πρωθυπουργό το σύνολο των δράσεων της Περιφέρειας, τόσο ως προς την στήριξη των δομών υγείας και της κοινωνίας απέναντι στην πανδημία, όσο και ως προς την επιτάχυνση των δράσεων που περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Δυτική Ελλάδα 2014-2020», καθώς και την ετοιμότητα που διαθέτει η Περιφέρεια τόσο ενόψει της εκκίνησης του νέου ΕΣΠΑ, όσο και ως προς την υλοποίηση νέων έργων και δράσεων, ενταγμένων στο Ταμείο Ανάκαμψης.
Ο Περιφερειάρχης υπογράμμισε ότι προϋπόθεση άρσης και αντιστροφής της χρόνιας υπανάπτυξης της Δυτικής Ελλάδας αποτελεί η ένταξή της στα σύγχρονα μεταφορικά και ενεργειακά δίκτυα και προς αυτή την κατεύθυνση έθεσε ως απολύτως αναγκαίες και άμεσες προτεραιότητες, την ολοκλήρωση σημαντικών μεταφορικών υποδομών όπως η Πατρών – Πύργου, ο διαγώνιος οδικός άξονας από τον Αστακό μέχρι τη Λαμία και η νέα σιδηροδρομική γραμμή μέχρι το λιμάνι της Πάτρας. Προς αυτή την κατεύθυνση, ο κ. Μητσοτάκης σημείωσε την ετοιμότητα της κυβέρνησης να προχωρήσει άμεσα στην υλοποίηση του αυτοκινητόδρομου Πάτρα – Πύργος αμέσως μόλις υπάρξει η επίσημη έγκριση από την Ε.Ε., κάτι που αναμένεται να συμβεί μέσα στο καλοκαίρι, ενώ επίσης σημείωσε και ο ίδιος την ιδιαίτερη σημασία που έχει η έλευση του τρένου στο λιμάνι της Πάτρας, έργο για το οποίο σημείωσε πως επίσης έχει τεθεί πλέον σε ορατή τροχιά υλοποίησης από το Υπουργείο Υποδομών.
Από την πλευρά του, ο κ. Φαρμάκης αναφέρθηκε και στην ένταξη του έργου επέκτασης του αγωγού φυσικού αερίου στο νέο 5ετές πρόγραμμα του ΔΕΣΦΑ, ενώ ιδιαίτερη μνεία έκανε και στην μεγάλη πρωτοβουλία αυτονόμησης των αγροτικών οργανισμών και των φορέων αυτοδιοίκησης μέσω της δημιουργίας Ενεργειακών Κοινοτήτων. Ο Πρωθυπουργός εξέφρασε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία και σημείωσε ότι η Περιφέρεια σε συνεργασία με τα αρμόδια υπουργεία πρέπει να την προωθήσουν με πολύ γρήγορα βήματα.
Ακόμα, κατά τη διάρκεια της συνάντησης, ο Περιφερειάρχης κατέθεσε στον Πρωθυπουργό τη διαφωνία της Περιφέρειας, όπως και του συνόλου της τοπικής αυτοδιοίκησης και κοινωνίας, σχετικά με την διαμόρφωση του νέου ακαδημαϊκού χάρτη, μετά και την αποδοχή του Σχεδίου του Πανεπιστημίου Πατρών από το Υπουργείο Παιδείας, υπογραμμίζοντας ότι η ύπαρξη τριών ακαδημαϊκών ιδρυμάτων στην περιοχή της Δυτικής Ελλάδας, συνιστά έναν πολύτιμο «πλούτο» που πρέπει να αξιοποιηθεί και να διαχυθεί στο σύνολο της τοπικής κοινωνίας. Τονίσθηκε μάλιστα ότι είχε εγκαίρως αποστείλει επιστολή στα μέλη της Συγκλήτου , στην οποία αντεπιχειρηματολογούσε στο κατατεθέν Σχέδιο.
Μετά τη συνάντηση με τον Πρωθυπουργό, ο κ. Φαρμάκης, δήλωσε τα εξής:
«Η συνεργασία και η εκατέρωθεν μεταφορά γνώσεων και απόψεων, μεταξύ της κεντρικής εξουσίας και της αυτοδιοίκησης, αποτελούν προϋπόθεση οποιασδήποτε προσπάθειας ανάπτυξης, ειδικά όταν αυτή αφορά μία περιοχή όπως η Δυτική Ελλάδα που έχει ανάγκη από κάθε διαθέσιμη δύναμη για να μετατραπεί σε πρωταγωνίστρια ανάπτυξης, ειδικά στην εποχή έρχεται και στην οποία το μεγάλο ζητούμενο πλέον θα είναι η αναδόμηση της οικονομίας και της κοινωνίας σε πιο γερές βάσεις.
Στην κατεύθυνση αυτή, συναντήθηκα σήμερα με τον Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, με τον οποίο είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε πολλά κομβικά ζητήματα για τη Δυτική Ελλάδα και κυρίως, να επαναβεβαιώσουμε την πρόθεσή μας για μία συνεργασία που ως στόχο θα έχει ένα μεγάλο αναπτυξιακό άλμα και μάλιστα, με μεγάλες ταχύτητες. Η Περιφέρεια θα συνεχίσει να συνεργάζεται με όλους, γνωρίζοντας πως η επιτυχία δεν είναι ποτέ αποτέλεσμα του ενός ή των λίγων, αλλά όλων μαζί».
Με απόφαση του Περιφερειάρχη Δυτικής Ελλάδας, Νεκτάριου Φαρμάκη, εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Δυτική Ελλάδα 2014-2020» η δράση «εξειδικευμένη εκπαιδευτική υποστήριξη για το σχολικό έτος 2021-2022» και χρηματοδοτείται με 513.800 ευρώ, προκειμένου να προχωρήσει η πρόσληψη 35 ατόμων Ειδικού Βοηθητικού Προσωπικού (ΕΒΠ) για την εξυπηρέτηση των μαθητών που αδυνατούν να αυτοεξυπηρετηθούν και πέντε ατόμων Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού (ΕΕΠ) για όσους μαθητές χρήζουν σχετικής υποστήριξης και φοιτούν σε σχολικές μονάδες της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στις ΠΕ Αχαΐας, Αιτωλοακαρνανίας και Ηλείας.
Η συγκεκριμένη δράση αφορά μαθητές που, για ολόκληρη ή ορισμένη περίοδο της σχολικής τους ζωής, εμφανίζουν σημαντικές δυσκολίες μάθησης εξαιτίας αισθητηριακών, νοητικών, γνωστικών, αναπτυξιακών προβλημάτων, ψυχικών και νευροψυχικών διαταραχών οι οποίες επηρεάζουν τη διαδικασία της σχολικής προσαρμογής και μάθησης, ενώ συμπεριλαμβάνει την υποστήριξη των μαθητών ΑμεΑ που έχουν αδυναμία αυτοεξυπηρέτησης λόγω κινητικών αναπηριών.
Επίσης αφορά μαθητές που παρουσιάζουν νοητική αναπηρία, αισθητηριακές αναπηρίες όρασης (τυφλοί, αμβλύωπες με χαμηλή όραση), αισθητηριακές αναπηρίες ακοής (κωφοί, βαρήκοοι), κινητικές αναπηρίες, χρόνια μη ιάσιμα νοσήματα, διαταραχές ομιλίας λόγου, ειδικές μαθησιακές δυσκολίες όπως δυσλεξία, δυσγραφία, δυσαριθμησία, δυσαναγνωσία, δυσορθογραφία, σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα, διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (φάσμα αυτισμού), ψυχικές διαταραχές και πολλαπλές αναπηρίες.
Στόχος της προτεινόμενης πράξης είναι η ενσωμάτωση και η εξασφάλιση της προσβασιμότητας όλων των μαθητών στο κοινωνικό γίγνεσθαι με αποτέλεσμα την αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού, την αντιμετώπιση της σχολικής αποτυχίας και της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου.
Γράφει
η Μαρία Ν. Αγγέλη
Δρ.
Κοινωνικής Λαογραφίας
«Ω! καλοκαίρια ολόξανθα τ’ απλού
χωριού μου, να ‘μαι
Να ΄μαι σ’ εσάς που φτερουγώ στο
σπίτι μου και πάλι,
Δυο μυρωδιές στο σπίτι μου, όντας
παιδί, θυμάμαι:
Η μια ‘ναι από τα ζωντανά, απ’ τα
καπνά η άλλη…»
Όλοι οι
μαθητές περιμένουν με λαχτάρα να ‘ρθει το Πάσχα, να ‘ρθει το καλοκαίρι, να
κλείσουν τα σχολεία, να ξεκουραστούν, να παίξουν, να απολαύσουν με τον καλύτερο
τρόπο τις διακοπές τους!
Οι
διακοπές δεν ήταν μέρες ξεγνοισιάς και ξεκούρασης. Ήταν μέρες
ευθύνης και μεγάλης κούρασης…
Για τα
παιδιά «των χωραφιών» οι διακοπές είχαν άλλη σημασία:
Έπρεπε να
συμμετέχουν κι αυτά, όσο μπορούσαν, στην καπνοκαλλιέργεια.
Περίπου
στις διακοπές του Πάσχα ξεκινούσε το φύτεμα του καπνού. Κάθε
πρωί όλη η οικογένεια ήταν στο πόδι. Και τα παιδιά το
ίδιο. Τα πιο μεγάλα βοηθούσαν στο βγάλσιμο του φυντανιού από τις βραγιές, τα
κρύα πρωινά με τη δροσιά. Ύστερα, αφού γέμιζαν τα κασόνια ή τις καλάθες με το
φυντάνι έπαιρναν μαζί τους τα απαραίτητα και κινούσαν όλοι μαζί για το χωράφι.
Σαν
έφταναν εκεί, απίθωναν στον ίσκιο τα πράγματά τους κι άρχιζαν τη σκληρή δουλειά.
Οι άνδρες έσκαβαν
τα αυλάκια, οι γυναίκες φύτευαν με το ξύλινο σουφλί,
σκυμμένες ολημερίς στ’ αυλάκι και κάποιοι(συνήθως τα παιδιά)
πότιζαν με το ποτιστήρι, ρίζα ρίζα τα καπνόφυτα για να ΄΄πιάσουν΄΄.
Τα πιο
μικρά παιδιά κουβαλούσαν με προσοχή χεριές χεριές φυντάνι στα ΄΄πιάτα΄΄ των
φυτευτάδων, για να μην καθυστερούν εκείνοι. Άλλοτε πάλι έφερναν με τα τσίγκινα
κυπελάκια νερό στους διψασμένους καπνοφυτευτάδες.
Κάποιες
φορές τα παιδιά κουβαλούσαν νερό με το ζώο από το κοντινό πηγάδι ή τη λούτσα.
Έβλεπες
προσωπάκια ηλιοκαμένα, χεράκια ξεφλουδισμένα απ’ το χώμα και τις πέτρες, ρούχα
γεμάτα ιδρώτα και λάσπη… Παιδιά που δούλευαν σαν μεγάλοι!
Και όταν
σταματούσαν όλοι κάτω από κάποιον ίσκιο να ξανασάνουν λίγο και να φάνε μια
μπουκιά ψωμί, βουτηγμένο σε λαδόξυδο με ελιές και κρεμμύδια, τότε σταματούσαν
και τα παιδιά. Έτρωγαν λαίμαργα το λιτό φαγητό τους. Δεν είχαν
απαιτήσεις. Βολεύονταν με “κεια τα λίγα”΄…
Σ’ αυτά
τα διαλείμματα έβρισκαν την ευκαιρία να τρέξουν λίγο για να μαζέψουν
λουλούδια, άγρια σπαράγγια και “βριές» … Και ύστερα πάλι στ’ αυλάκι…
Μέχρι
να δύσει ο ήλιος…
Τότε
φόρτωναν στο γάϊδαρο τα «σέα» τους και γύριζαν αποκαμωμένοι στο
χωριό. Έπρεπε να πλυθούν βιαστικά, να φορέσουν καθαρά ρούχα και να πάνε στη
εκκλησιά το Μεγαλοβδόμαδο… Έτσι κυλούσαν οι μέρες.
Πού
καιρός για παιχνίδι! Και έφτανε η μέρα που άνοιγαν ξανά τα σχολεία. Οι διακοπές
είχαν τελειώσει.
Μόνο που
τα παιδιά «των χωραφιών» τις είχαν περάσει στα καπνοχώραφα…
Ερχόταν
και το καλοκαίρι, που με τόση λαχτάρα το καρτερούνε τα παιδιά, για να
απολαύσουν το παιχνίδι, το κολύμπι κλπ.
Μόνο που
το καλοκαίρι για τα παιδιά «των χωραφιών», ήταν πάντα καυτό!
Γιατί
έφτανε μαζί του: το μάζεμα, το αρμάθιασμα, το άπλωμα, το λιάσιμο στη λιάστρα…
Όλα τα δύσκολα στάδια του καπνού.
Πρωί,
νύχτα ακόμα, στο καπνοχώραφο.
Μισοκοιμισμένα
παιδιά στους δρόμους…
Στο
καπνοτόπι με το φως του φεγγαριού ή των φαναριών αρχίναγαν
το μάζεμα των καπνόφυλλων.
Αχ, αυτό
το πατόφυλλο! Πόσο σκύψιμο, πόσο γδάρσιμο στο χώμα! Κι ύστερα το πρώτο, το
δεύτερο, το τρίτο, το τέταρτο… χέρι.
Αυτό,
το πικρό λουλούδι του καπνού είχε μια έντονη μυρωδιά
το πρωί με τη δροσιά. Αρκετές φορές έφερνε ναυτία στα αγουροξυπνημένα παιδιά.
Μάζευαν
αγκαλιές τα φύλλα και τις απίθωναν στα χεράμια ή τις καλάθες, με προσοχή να μην
χτυπηθούν. Εκεί στο μάζεμα του καπνού τραγουδούσαν κάπου κάπου για να ξυπνούν
και να δουλεύουν καλύτερα.
Όταν
τέλειωναν, φόρτωναν τα χεράμια στο ζώο και στα νεώτερα χρόνια στο
τρακτέρ κι επέστρεφαν στο σπίτι. Έπλεναν τα χέρια τους με πράσινο σαπούνι για
να φύγει το χώμα και η κόλλα του καπνού, έτρωγαν κάτι πρόχειρο και
στρώνονταν στο αρμάθιασμα.
Με
την ατσάλινη βελόνα, φύλλο φύλλο. Ως το βράδυ τραβούσε αυτή η διαδικασία.
Κάποια διαλείμματα γίνονταν για φαγητό και για μια φέτα καρπούζι να δροσιστούν!
Έσμιγε τότε η γλύκα του καρπουζιού με την πίκρα του
καπνού. Τα εργαζόμενα παιδιά το χαίρονταν έστω κι έτσι…
Όταν
τέλειωνε το αρμάθιασμα, φορτώνονταν τις αρμάθες και τις κουβαλούσαν
στη λιάστρα. Τις άπλωναν μία - μία για να λιαστούν και να πάρουν ένα ωραίο
χρυσοκίτρινο χρώμα. Εδώ, τέλειωνε η δουλειά τους. Τέλειωνε όμως και η μέρα. Τα
έπαιρνε αμέσως ο ύπνος μόλις ξάπλωναν στο κρεβατάκι τους.
Αύριο μια
καινούργια μέρα ξημερώνει. Κι άντε πάλι απ’ την αρχή…
Το
αρμάθιασμα είχε βέβαια και τα καλά του: αστεία, ανέκδοτα, αινίγματα,
πειράγματα, παιχνίδια με τα τζιτζίκια ή τις ακρίδες που έβρισκαν μέσα στα φύλλα
του καπνού, στοιχήματα ποιος θα κάνει τις περισσότερες αρμάθες (σ’ αυτά τα
παρακινούσαν οι μεγάλοι, για να βγαίνει η δουλειά).Και το καλύτερο: το δροσερό
υποβρύχιο! Η γνωστή βανίλια! Το φτηνό γλύκισμα της εποχής, ήταν
απόλαυση για τα παιδιά «του καπνού».
Η δύσκολη
ώρα ήταν εκεί κατά το μεσημέρι, μετά το φαγητό. Αποκαμωμένα από το πρωινό
ξύπνημα, τη μυρωδιά του καπνού, τη ζέστη του καλοκαιριού, γέρνανε νυσταγμένα
πάνω στη βελόνα.
Το κόψιμο
της βελόνας καμιά φορά τα ξύπναγε τρομαγμένα!
Τα
καθησύχαζε τότε η μάνα ή η γιαγιά:
Έλα, δεν
είναι τίποτα! Τύλιξέ το με ένα καπνόφυλλο! Πάει, πέρασε!
Η
αλήθεια είναι πως δεν είχε πάθει κανένας μόλυνση. Έχει και τις θεραπευτικές του
ιδιότητες ο καπνός…
Κάποιες
φορές έρχονταν και οι γείτονες και έδιναν ένα χέρι βοήθειας. Υπήρχε αλληλοβοήθεια τότε,
ευτυχώς. Έτσι, τελείωναν λίγο νωρίτερα το αρμάθιασμα. Τότε τα παιδιά έτρεχαν
για παιχνίδι. Ήταν ωραία τα παιχνίδια στις γειτονιές. Σωστό μελισσολόι
ακουγόταν στα σοκάκια του χωριού.
Το βράδυ
μαζεύονταν στο σπίτι. Άκουγαν πολλές φορές τις προβλέψεις των γονιών :
Φέτος θα
τα οικονομήσουν. Πήγε καλά ο καπνός. Πέτυχε η σοδειά τους!
Αχ, πόση
χαρά τους έδινε αυτή η κουβέντα! Θα βγουν οι κόποι της φαμελιάς τους. Θα βάλουν
και στην Τράπεζα. Και να οι υποσχέσεις:
Όταν
ανοίξουν τα σχολεία θα τους αγοράσουν παπούτσια, ρούχα, σάκα και τετράδια. Όλα
αυτά χαροποιούσαν τα κουρασμένα παιδιά.
Έτσι
περνούσε ο καιρός. Τέλειωνε και ο καπνός. Λιαζόταν στα κρεβάτια ή λιάστρες.
Ακολουθούσε
το βαντάκωμα και το κρέμασμα στην αποθήκη. Εργασίες στις οποίες
βοηθούσαν πάλι τα παιδιά…
Ο καιρός
περνάει. Η ζωή κυλάει…
Τα παιδιά
«των χωραφιών» μεγάλωσαν…
Οι
εποχές άλλαξαν. Οι καλλιέργειες άλλαξαν…
Μένουν
όμως οι θύμησες αυτών που μεγάλωσαν στα καπνοτόπια. Των παιδιών που μπήκαν τόσο
νωρίς στη βιοπάλη…
__________________________________________________
Σημείωση:
το κείμενο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο περιοδικό Ρίζα Αγρινιωτών, τεύχος
54,2004.
Αναδημοσιεύεται φέτος με αφορμή την καπνοφυτεία σε
καπνοχώραφα της Αιτωλοακαρνανίας (Ξηρόμερο, Μακρυνεία…).
