Γράφει η Μαρία Νίκου Αγγέλη
«Αμόλα καλούμπα», είναι μια χαρακτηριστική έκφραση που σημαίνει: Ξετύλιξε το σπάγγο του χαρταετού, για ν’ ανέβει όλο και πιο ψηλά! Μεταφορικά σημαίνει: μη μένεις στάσιμος, προχώρα!
Το πέταγμα του χαρταετού αποτελεί χαρά μικρών και μεγάλων την ημέρα της Καθαρής Δευτέρας. Είναι η μέρα που τρέχουν όλοι στη φύση για να γιορτάσουν τα «κούλουμα», παίρνοντας μαζί τους και τον παιχνιδιάρη χαρταετό τους.
Ας μάθουμε λίγα για την ιστορία του:
Λέγεται ότι πατρίδα του είναι η μακρινή Κίνα και ότι τον κατασκεύαζαν από μετάξι και ινδικό καλάμι, δίνοντάς του τη μορφή του δράκου. Ο δράκος ήταν το ιερό σύμβολο του κινέζικου λαού.........
Το 13ο αι. ο χαρταετός ταξίδεψε με το Μάρκο Πόλο στη Δύση. Στα τέλη του 19ουαιώνα. Τον έφεραν στην Κωνσταντινούπολη και στη Σμύρνη οι Γάλλοι. Από εκεί πέρασε στη Θράκη και τα νησιά και στη συνέχεια σε όλη την Ελλάδα.
Έτσι θυμούνται οι Σμυρνιοί τα «τσερκένια», οι Κωνσταντινοπολίτες τους «ουτσουρμάδες» τους, οι Πόντιοι τα «πουλία», οι Θρακιώτες τα «πετάκια» κι οι Ελλαδίτες τον «αετό» τους!
Οι μαρτυρίες μας λένε πως παλιά τα παιδιά με τις πρώτες λιακάδες της Άνοιξης ή τις ξένοιαστες μέρες του καλοκαιριού αμολούσαν τους χαρταετούς από τα χωράφια, τις πλαγιές, τις πλατείες και τα οικόπεδα…
Το αποκορύφωμα όμως του πετάγματος των χαρταετών είχε καθιερωθεί την ημέρα της Καθαρής Δευτέρας, μιας μέρας που παρατηρείται κοινή έξοδοςτων ανθρώπων προς τη φύση…
Εκεί μετά το νηστήσιμο φαγοπότι, την κουβεντούλα, τα γέλια και τα πειράγματα, ακολουθεί το πέταγμα του χαρταετού ψηλά στον ουρανό! Το ελεύθερο αυτό πέταγμά του στα ύψη υποδηλώνει την ανάταση και την Κάθαρση της ψυχής μετά το Διονυσιακό ξεφάντωμα της Αποκριάς…
Κάποτε βέβαια ήταν γραφική και η ετοιμασία του χαρταετού στο σπίτι:
Ένα κουβάρι σπάγγος, μερικά καλάμια, μια εφημερίδα ή λαδόκολλα και στην καλύτερη περίπτωση χρωματιστό χαρτί, και αλευρόκολλα ήταν τα υλικά που χρειάζονταν για την κατασκευή του. Με αυτά τα απλά υλικά τα παιδιά με τη βοήθεια του πατέρα ή του παππού τους άρχιζαν με την ανάλογη τεχνική και πολύ μεράκι να κατασκευάζουν τον αγαπημένο χαρταετό τους. Ένα δείγμα λαϊκής τέχνης.
Όταν ολοκληρώνονταν το έργο, καμάρωναν για το δημιούργημά τους! Στη συνέχεια το έπαιρναν έξω στον ανοιχτό χώρο και στον καθαρό αέρα να τον αμολήσουν ψηλά στον ουρανό!
Έξω λοιπόν ,σ’ ένα όμορφο χώρο τα παιδιά τέντωναν τα στήθια και το λαιμό, τέντωναν τα χέρια κι αντιστύλωναν το κορμί, έτρεχαν παντού, πρόσεχαν, κυβερνούσαν, φώναζαν χαρούμενα…
Είναι ωραίο και γραφικό θέαμα το πέταγμα του χαρταετού. Πανδαισία χρωμάτων στον ουρανό. Πολύχρωμοι, πολυγωνικοί χαρταετοί με φουντωτές ουρές λικνίζονται εκεί ψηλά, παρασύροντας μαζί το νου και την ψυχή των ανθρώπων. Κοιτάζουν ψηλά τον ομορφοστολισμένο ουρανό, αφήνοντας για λίγο τις έγνοιες και τα προβλήματά τους…
Το ωραίο αυτό έθιμο συνεχίζεται και σήμερα.
Μόνο που ο χαρταετός δεν είναι δημιούργημα των παιδιών, όπως άλλοτε, αλλά αποτέλεσμα μαζικής παραγωγής, όπως και τόσα άλλα…
Τα μαγαζιά, τα περίπτερα γεμίζουν από χαρταετούς σε διάφορα σχέδια και χρώματα και τα παιδιά τρέχουν να επιλέξουν ανάμεσα σε μια μεγάλη ποικιλία το δικό τους. Πάνω του μπορεί να υπάρχει η μορφή ενός αστέρα του αθλητισμού, του κινηματογράφου, τα χρώματα της αγαπημένης του ομάδας ή κάτι άλλο που τα συναρπάζει και θέλουν να το ανεβάσουν στα ύψη!
Με ιδιαίτερη χαρά μικροί και μεγάλοι ξεχύνονται στη ύπαιθρο για να χαρούν τα κούλουμα και το πέταγμα του χαρταετού τους. Κυρίως οι κάτοικοι των πόλεων, που το έχουν μεγαλύτερη ανάγκη να έρθουν σ’ επαφή με τη φύση και να ατενίσουν με χαρούμενη διάθεση τον ουρανό!
Είναι ένα ωραίο έθιμο, το έθιμο του χαρταετού την Καθαρά Δευτέρα. Μια επαφή των ανθρώπων με τα ουράνια και μια ανάταση ψυχής…
Φέτος, περισσότερο από κάθε άλλη χρονιά ίσως, μικροί και μεγάλοι αισθανόμαστε την ανάγκη για μια απόδραση από τα πολλά προβλήματά μας…
Ας βγούμε την Καθαρά Δευτέρα κι ας ατενίσουμε με Ελπίδα τα ουράνια…
Φίλη και φίλε,
«Αμόλα καλούμπα»!
Σας αφιερώνω ένα απόσπασμα από το τραγούδι με τίτλο: «ο χαρταετός».
Μουσική: Απόστολος Καλδάρας, Στίχοι: Βασίλης Μπουσιώτης, πρώτη Εκτέλεση: Δημήτρης Μητροπάνος.
Εγώ είμαι ένας χαρταετός κι όσο ψηλά ανεβαίνω
τόσο καταλαβαίνω και τόσο συγχωρώ
Εγώ είμαι ένας χαρταετός κι απ’ τ’ ουρανού τα βάθη
τ’ ανθρώπινα τα λάθη τα βλέπω και γελώ…
